Το παραμύθι που μοιάζει παιδικό αλλά δεν είναι και τόσο, σύμφωνα με τους ανθρωπολόγους και τους ψυχαναλυτές

Είναι ένα από τα πιο γνωστά παραμύθια στον κόσμο. Ένα κοριτσάκι με κόκκινο σκουφί, μια γιαγιά, ένας λύκος και ένα καλάθι. Όλα μοιάζουν αθώα, σχεδόν νηπιακά. Κι όμως, πίσω από την Κοκκινοσκουφίτσα κρύβεται κάτι πολύ πιο παλιό, πιο σκοτεινό και πιο ανθρώπινο από όσο επιτρέπεται να διαβάζει ένα παιδί.

Για τους ανθρωπολόγους, η ιστορία δεν είναι μια παιδική φαντασία, αλλά μια τελετή μετάβασης στην ενηλικίωση, ένα αρχέγονο σενάριο που περιγράφει τη διαδρομή ενός κοριτσιού προς τη γυναικεία του ταυτότητα. Η έξοδος από το σπίτι και η είσοδος στο δάσος, δεν είναι απλώς περιπέτεια. Είναι το πέρασμα από την ασφάλεια στην επικινδυνότητα, από τον προστατευμένο κόσμο της παιδικής ηλικίας, στο χάος και τη σύγχυση της εφηβείας.

Ο λύκος δεν είναι απλώς ένα ζώο. Είναι η σεξουαλική απειλή, η παγίδα, ο ενήλικος άντρας, το άγνωστο. Η κατάποση της ηρωίδας δεν είναι ο θάνατός της, αλλά ένα συμβολικό πέρασμα μέσα από την απώλεια της παιδικότητας. Και όταν βγαίνει ξανά από την κοιλιά του λύκου, γεννιέται δεύτερη φορά — όχι πια παιδί, αλλά γυναίκα.

Οι πρώιμες ευρωπαϊκές εκδοχές της ιστορίας είναι πολύ πιο ωμές. Σε μερικές, η ηρωίδα τρώει τη σάρκα της γιαγιάς της χωρίς να το ξέρει. Σε άλλες, βγάζει τα ρούχα της και ξαπλώνει δίπλα στον λύκο, νομίζοντας ότι είναι οικείο πρόσωπο. Οι αδελφοί Γκριμ και ο Charles Perrault απάλυναν αυτές τις εκδοχές, μετατρέποντάς τες σε πιο ασφαλείς αφηγήσεις για το σαλόνι της αστικής Ευρώπης. Αλλά οι συμβολισμοί έμειναν εκεί — ζωντανοί, προϊστορικοί, πρωτόγονοι.

Η Κοκκινοσκουφίτσα ανήκει σε μια παγκόσμια παράδοση που περιλαμβάνει παραμύθια ενηλικίωσης, με σεξουαλικά, ηθικά και κοινωνικά μηνύματα. Στη Σιβηρία, στην Αφρική, στην Άπω Ανατολή, οι ιστορίες που περιγράφουν κορίτσια που χάνονται στο δάσος και επιστρέφουν διαφορετικά, δεν είναι ποτέ απλώς ιστορίες. Είναι συμβολικές χαρτογραφήσεις της ψυχής, με βασικό θέμα το ποιος τελικά γυρνά πίσω — και ποιος όχι.

Το κόκκινο σκουφί; Πιθανώς σημάδι της πρώτης έμμηνου ρύσης. Η μοναξιά στο δάσος; Το στάδιο της αμφιβολίας και της αναζήτησης ταυτότητας. Ο λύκος; Η συνάντηση με τον κόσμο των ενήλικων και τις απειλές του. Και η έξοδος από την κοιλιά του; Η μεταμόρφωση. Η ανάδυση ενός νέου εαυτού.

Πίσω λοιπόν από το παραμύθι, δεν βρίσκεται μόνο ένας λύκος, αλλά και μια αρχαία τελετουργία. Ένα ψυχολογικό και πολιτισμικό ταξίδι, από την κόρη στη γυναίκα. Κι αυτό, δεν είναι καθόλου παιδικό.