Τι έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μάνες στους γιους τους; Σίγουρα όχι αν πήραν… ζακέτα
Σε μια εποχή που η ατομικότητα υποτασσόταν στο σύνολο.
Οι Σπαρτιάτισσες έλεγαν στα παιδιά τους κάτι πολύ… διαφορετικό από το αν «έβαλες ζακέτα;». Τι; Την φράση «ή τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς» (ή με αυτήν ή πάνω σε αυτήν)
Η φράση αναφέρεται στην ασπίδα (τάν = τήν) που έπαιρναν οι Σπαρτιάτες στη μάχη. Το νόημα είναι ξεκάθαρο και ωμό. Ή θα γυρίσεις με την ασπίδα σου (δηλαδή νικητής) ή θα σε φέρουν πάνω σε αυτή (νεκρός, αλλά έντιμος)
Το να εγκαταλείψεις την ασπίδα σου – δηλαδή να τραπείς σε φυγή – θεωρούταν ύψιστη ντροπή και προδοσία απέναντι στην πόλη και στην οικογένεια. Η ασπίδα δεν ήταν ατομικό όπλο, αλλά στοιχείο του φάλαγγα – προστάτευε τόσο τον ίδιο τον πολεμιστή όσο και τον συμπολεμιστή δίπλα του.
Οι Σπαρτιάτισσες, επομένως, δεν μεγάλωναν παιδιά, αλλά πολεμιστές. Η μητέρα ήταν ο πρώτος φορέας της σπαρτιατικής αγωγής. Δεν θρηνούσε για το θάνατο του γιου της σε μάχη, αλλά ντρεπόταν αν αυτός λιποψυχούσε.
Η φράση «ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς» δεν είναι απλώς στρατιωτικό σύνθημα, αλλά σύνοψη μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας: ή τιμή, ή θάνατος. Σε μια εποχή που η ατομικότητα υποτασσόταν στο σύνολο, αυτό ήταν το απόλυτο πρόσταγμα ζωής.
Διαβάστε επίσης:
Αν δεν ήξερες την απάντηση σε έτρωγε – Ένας τη βρήκε και αυτή αυτοκτόνησε