200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα: Το ξέσπασμα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία και οι τελικές ετοιμασίες στον Μωριά

«200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα», μέρος 8ο, αφιερωμένο στην Επανάσταση που άρχισε στη Μολδοβλαχία, καθώς και τις τελικές ετοιμασίες στον Μωριά.

Όπως είδαμε στο 7ο μέρος του αφιερώματος «200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα», μία από τις αποφάσεις της σύσκεψης στο Ισμαήλιο ήταν η Ελληνική Επανάσταση να ξεκινήσει από τη Μάνη.

Όλο το προηγούμενο διάστημα και κυρίως τη διετία 1819-1820 είχε γιγαντωθεί η δράση της Φιλικής Εταιρείας με τη μύηση περί των 15.000 εμπόρων και εμποροϋπαλλήλων.

Σταδιακά, η διαδικασία… ανέβαινε και στα πιο υψηλά κοινωνικά στρώματα όπως Φαναριώτες, ανώτατοι κληρικοί, αξιωματούχοι της Πύλης, αξιωματούχοι άλλων κρατών κ.τ.λ.

Πολλές αποθήκες της Κωνσταντινούπολης ήταν γεμάτες πολεμοφόδια, τα οποία σταδιακά μεταφέρονταν με εμπορικά πλοία στον Μωριά, την ώρα που η Ρούμελη (κατά βάση τα Σάλωνα) άρχισε σιγά-σιγά να «ζεσταίνεται».

Κατά την περίοδο των τελικών ετοιμασιών, υπήρξε η σκέψη η Επανάσταση να αρχίσει από την Κωνσταντινούπολη με πρώτο βήμα την πυρπόληση του τουρκικού στόλου και δεύτερο την απόπειρα δολοφονίας του σουλτάνου Μαχμούντ Β’, όμως τούτο το σενάριο δεν άργησε να εγκαταλειφθεί.

Οι Τούρκοι είχαν αρχίσει πια να αντιλαμβάνονται ότι κάτι πιο σημαντικό, πέραν μιας παρατεταμένης φημολογίας, είχε δρομολογηθεί και πλέον τα πάντα κρέμονταν σε μία κλωστή. Οι Έλληνες έπρεπε, συν τοις άλλοις, να νικήσουν και τον χρόνο που στένευε. Τότε, αναδείχθηκε ακόμα περισσότερο ο Παπαφλέσσας.

Υπέρ το δέον τολμηρός, θρασύς, ευέλικτος, πεισματάρης, διψασμένος για ελευθερία, αλλά και με φιλοδοξίες για προσωπική ανέλιξη (όπως αποδείχθηκε), ο «μπουρλοτιέρης των ψυχών» είχε τον τρόπο να ωθεί και τους συνομιλητές του στον «δρόμο» του.

Οι υπόδουλοι Έλληνες είχαν δει πολλά κινήματα, με σημαντικότερο τα «Ορλωφικά», να καταπνίγονται στο αίμα και πολλοί εξ αυτών είχαν δικαιολογημένες αμφιβολίες.

Όμως, ο Παπαφλέσσας έπαιρνε πολλές νίκες (έπεισε τους Σμυρνιούς να φορτώσουν πλοίο με πυρίτιδα και άλλα πολεμοφόδια προς τον Μωριά, έλαβε τη διαβεβαίωση από τον Υδραίο πλοίαρχο Αντώνη Οικονόμου ότι θα ριχτεί στη μάχη και αντιστοίχως από τον Σπετσιώτη πλοιοκτήτη και διοικητή του νησιού Γεώργιο Πάνου), προετοιμάζοντας για τα καλά το έδαφος.

 

Τελικά… Μολδοβλαχία

Ο Μωριάς ετοιμαζόταν να αρπάξει τα όπλα, όμως ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και η ηγετική ομάδα του κινήματος αποφάσισαν την έναρξή του λίγες ημέρες νωρίτερα από τη Μολδοβλαχία.

Οι λόγοι που συνέβη αυτό ήταν:

α) Στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες δεν υπήρχε τουρκικός στρατός και δεν επιτρεπόταν είσοδός του χωρίς την έγκριση του τσάρου

β) Οι ηγεμόνες ήταν Έλληνες Φαναριώτες, όπως ο Μιχαήλ Σούτσος, που θα συντάσσονταν με το κίνημα

γ) Υπήρχαν στρατιωτικά σώματα μισθοφόρων διαφόρων εθνοτήτων (Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι κ.ά.), τα περισσότερα εκ των οποίων πιστευόταν ότι θα προσχωρήσουν στον στρατό του Υψηλάντη

δ) Ο ντόπιος οπλαρχηγός Θεόδωρος Βλαδιμηρέσκου είχε συγκεντρώσει άντρες στη Βλαχία με χρήματα της Φιλικής Εταιρείας και γενικώς υπήρχε η ελπίδα ότι θα υπήρχε στήριξη από τους κατοίκους, στην πλειοψηφία τους ορθόδοξοι χριστιανοί

ε) Η βεβαιότητα ότι αργά ή γρήγορα ο τσάρος θα υποστήριζε το ελληνικό κίνημα (τελικά το αποκήρυξε, απόρροια της αδέξιας ενέργειας του Υψηλάντη και των Φιλικών να διακηρύξουν ότι εκείνος κρυβόταν πίσω απ’ αυτό, γεγονός που τον εξέθετε στα μάτια άλλων ηγεμόνων της Ιεράς Συμμαχίας

στ) Ο ενθουσιώδης χαρακτήρας του Αλέξανδρου Υψηλάντη

Η Επανάσταση κηρύχθηκε επίσημα στις 22 Φεβρουαρίου 1821 από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος πέρασε τον ποταμό Προύθο με πλεούμενο και βρέθηκε στο έδαφος της Μολδαβίας.

Μαζί με τον πρίγκιπα ήταν οι αδελφοί του Γεώργιος και Νικόλαος, ενώ ο Δημήτριος κατευθύνθηκε προς τον Μωριά ως πληρεξούσιος του Γενικού Επιτρόπου Αρχής, αφού προηγουμένως υποθήκευσε οικογενειακά κοσμήματα στην Οδησσό για να συγκεντρώσει χρήματα και όπλα.

Θερμή υποδοχή επεφύλαξαν στους επαναστάτες οι Έλληνες κάτοικοι, ενώ όταν προσχώρησαν στον στρατό του Υψηλάντη και εκατοντάδες ένοπλοι, ο συνολικός αριθμός έφτασε περί τους 2.000 άνδρες.

Ένα μέρος της δύναμης αυτής ονομάστηκε Ιερός Λόχος, το κάθε μέλος του οποίου, σύμφωνα με τον Ηλία Φωτεινό, «ήταν ενδεδυμενο με στολήν μελανήν, θέσας και εις το άκρον του επί της κεφαλής καλύμματος, τρίχωον σφαιροειδές σύμβολον ελευθερίας (κοκκάρδαν) από χρώμα κόκκινον, κυανούν και λευκόν, κατά δε το μέτωπον του καλύμματος, δύο οστά με κρανίον, από άργυρον ή λευκοσίδηρον (τενεκέν), σημαίνοντα ή ελευθερίαν ή θάνατον».

Ο Ιερός Λόχος, από την ομώνυμη πολεμική μονάδα της Θήβας στην Αρχαία Ελλάδα, αποτελείτο από εθελοντές σπουδαστές ελληνικών παροικιών, έφτασε να αριθμεί 400 άνδρες και αρχηγός του ορίστηκε ο Γεώργιος Καντακουζηνός.

Το κίνημα πλαισίωναν διακεκριμένοι οπλαρχηγοί όπως ο Γιωργάκης Ολύμπιος (πολέμησε με τον Καραγιώργη, μύησε στη Φιλική Εταιρεία τον Θεόδωρο Βλαδιμηρέσκου), ο Ιωάννης Φαρμάκης και ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης

Στις 24 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εξέδωσε από το Γενικό Στρατόπεδο του Ιασίου την προκήρυξη που είχε τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος». Η Ελληνική Επανάσταση, χωρίς τη στήριξη κάποιας μεγάλης ξένης δύναμης, ήταν πλέον γεγονός!

 

Ο Μωριάς έτοιμος για τον Αγώνα

Οδεύοντας προς το τέλος και αυτού του αφιερώματος, θα πρέπει να γίνουν ξεκάθαρα τα παρακάτω (τα έχει αναφέρει ο Άγγλος στρατιωτικός, τοπογράφος, συγγραφέας, διπλωμάτης και αρχαιολόγος Γουίλιαμ Μάρτιν Λικ) για να αντιληφθεί μέσα σε λίγες λέξεις τι ετοιμαζόταν να συμβεί.

Από τη μία πλευρά ήταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία, το μεγαλύτερο σε έκταση κράτος του ευρωπαϊκού χώρου (χωρίς να λογαριάζονται τα ασιατικά και τα αφρικανικά της εδάφη) που επί τέσσερις αιώνες κρατούσε τα πιο νευραλγικά σημεία της οικουμένης και έχαιρε της αναγνώρισης της εδαφικής της ακεραιότητας από τις λοιπές Μεγάλες Δυνάμεις.

Από την άλλη πλευρά οι κάτοικοι μιας μικρής επαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Χωρίς καμία δύναμη. Χωρίς πεζικό. Χωρίς ιππικό. Χωρίς αποθήκες πυρομαχικών. Χωρίς υγειονομικές υπηρεσίες. Χωρίς στρατιωτικές βάσεις. Με ελλιπέστατες γνώσεις στη νέα διεξαγωγή του πολέμου. Με αμόρφωτους τους περισσότερους αρχηγούς. Ένα ανεκπαίδευτο και απειθάρχητο σύνολο με απαρχαιωμένο οπλισμό και πενιχρά οικονομικά μέσα.

Με δυο λόγια, ο Δαβίδ κινήθηκε εναντίον του Γολιάθ! Διαθέτοντας, όμως, ένα «όπλο» που κάποιες φορές μπορεί να αποδειχθεί ακαταμάχητο: Τη δίψα για ελευθερία.

Το δύσκολο για  σκληροτράχηλους πολεμιστές όπως οι Σουλιώτες, οι Μανιάτες ή οι Σφακιανοί δεν ήταν να επαναστατήσουν, αλλά να ομονοήσουν μεταξύ τους. Υπήρχαν οι περιβόητες βεντέτες (σ.σ. λέγονται και με άλλα ονόματα, αλλά χρησιμοποιείται αυτή επειδή είναι η πιο διαδεδομένη) μεταξύ των μεγάλων οικογενειών που ήθελαν να έχουν τα ηνία. Πάντως ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, μπέης της Μάνης, την ύστατη ώρα έδωσε εντολή να θαφτεί το τσεκούρι του πολέμου και άπαντες οι συμπατριώτες του να αφοσιωθούν στον Αγώνα.

Σούλι, Μάνη και Σφακιά, αλλά και Μαντεμοχώρια, Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά κ.ά. (από επιχειρηματικής πλευράς) ήταν ή είχαν γίνει «κράτος εν κράτει».

Ανεξέλεγκτες ήταν και οι συντεχνίες και (σε έναν βαθμό) οι αρματολοί που είχαν μετατραπεί σε μικρούς τοπάρχες. Επίσης, υπήρχαν τα λεγόμενα τσελιγκάτα που έδιναν έναν τύπο εξουσίας με μεγαλύτερο αντίκτυπο ακόμα κι από αυτόν του σουλτάνου! Ειδικά σε ορεινά κεφαλοχώρια υπήρχαν ελάχιστοι ή και καθόλου Τούρκοι.

Παράλληλα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία επέτρεπε στους υπόδουλους Έλληνες να εξοπλίζονται νόμιμα (αρματολοί, κάποι, μεϊντάνηδες) ή παράνομα (κλέφτες, χαΐνηδες, ζορμπάδες), με στόχο τη διασφάλιση της τάξης.

Όλα τα παραπάνω προσέδιδαν θετικά ερεθίσματα τουλάχιστον ως προς την έναρξη της Επανάστασης, όμως το αγροτοποιμενικό στοιχείο και οι απλοί τεχνίτες των πόλεων ή των χωριών θα έπρεπε να μετατραπούν σε εμπειροπόλεμους μαχητές. Η Ιστορία απέδειξε ότι τα κατάφεραν, όπως θα δούμε στο 9ο μέρος του αφιερώματος «200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα».

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

«200 Χρόνια Ελεύθερη Ελλάδα»: Αφιερώματα και ειδήσεις