Από Τζεργίνης σε Κολοκοτρώνης που σημαίνει αυτός με τα δυνατά οπίσθια

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γέρος του Μοριά, δεν ήταν μόνο ο θρυλικός ηγέτης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, αλλά και απόγονος μιας οικογένειας με μακρά και πολυτάραχη ιστορία. Το επώνυμό του, που έμελλε να γίνει συνώνυμο με την ελευθερία, δεν ήταν πάντα το ίδιο. Η οικογένεια του είχε αρχικά το επώνυμο Τζεργίνης, αλλά η εξέλιξή του μέσα στους αιώνες αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα ιστορία που φτάνει μέχρι και την Αρβανίτικη γλώσσα.

Κατά την εποχή της Βενετοκρατίας (1685-1715), ένας από τους προγόνους του, ο Δήμος Τζεργίνης, εγκαταστάθηκε σε έναν οικισμό που ονομαζόταν Μπότσικα, γεγονός που οδήγησε στη μετονομασία του σε Δήμο Μπότσικα. Ο γιος του, ο Γιάννης, ήταν ο πρώτος της γενιάς που έλαβε το επώνυμο Κολοκοτρώνης, αλλά όχι αμέσως. Πρώτα του αποδόθηκε το προσωνύμιο «Μπιθεγκούρας», ένας όρος που προερχόταν από την Αρβανίτικη γλώσσα και σημαίνει «αυτός με τα δυνατά οπίσθια». Η λέξη αυτή πιθανότατα υποδήλωνε τη φυσική αντοχή και δύναμή του, μια αρετή ιδιαίτερα σημαντική σε εκείνες τις ταραγμένες εποχές.

Αυτό το προσωνύμιο, σε μια πιο εξελληνισμένη μορφή, μετατράπηκε στο «Κολοκοτρώνης», που διατηρήθηκε στις επόμενες γενιές και έγινε η μόνιμη οικογενειακή ταυτότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο ιστορικός Σπύρος Μελάς υποστηρίζει ότι η αλλαγή του επωνύμου από Τζεργίνης σε Κολοκοτρώνης έγινε νωρίτερα, από τον Λάμπρο Κολοκοτρώνη, εγγονό του γενάρχη της οικογένειας, Τριανταφυλλάκου Τζεργίνη. Ο ίδιος είχε μετακινηθεί από το χωριό Ρουπάκι στη Μεσσηνία και εγκαταστάθηκε στο ιστορικό χωριό των Κολοκοτρωναίων, το Λιμποβίσι της Αρκαδίας.

Σήμερα, η γενεαλογία της οικογένειας είναι χαραγμένη σε μια μαρμάρινη επιγραφή, αναρτημένη στον κήπο του ανακατασκευασμένου πατρικού σπιτιού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο Λιμποβίσι, που λειτουργεί ως μουσείο. Εκεί, 12 γενιές Κολοκοτρωναίων διατηρούνται στη μνήμη του ελληνικού λαού, αποδεικνύοντας πως ένα όνομα, είτε ξεκινά ως παρατσούκλι είτε ως τίτλος τιμής, μπορεί να γίνει σύμβολο μιας ολόκληρης επανάστασης.