Ο Έλληνας που έκανε την πρώτη ληστεία στο Όριαν Εξπρές και έγινε θρύλος
Το Όριαν Εξπρές κουβαλούσε διπλωμάτες και μεγαλέμπορους. Ένας Έλληνας ληστής το σταμάτησε με τσίρους, ξύλα και σχέδιο.
Ήταν Μάιος του 1891, όταν το πιο διάσημο τρένο της εποχής, το Όριαν Εξπρές, διέσχιζε την Ανατολική Θράκη κουβαλώντας επιβάτες από Γαλλία, Γερμανία και Αυστροουγγαρία. Ανάμεσά τους διπλωμάτες, μεγαλέμποροι και περιηγητές. Κανείς δεν φανταζόταν ότι η αμαξοστοιχία θα σταματούσε απότομα στο απόλυτο πουθενά, ούτε ότι ο επικεφαλής της συμμορίας που θα την έπιανε στα χέρια του ήταν ένας Έλληνας λήσταρχος με το όνομα Καπετάν Αναστάσης.
Μεταμφιεσμένος, κρατώντας ψεύτικο τηλεγράφημα που μιλούσε για “τσίρους”, δηλαδή για πλούσιους στόχους που επιβιβάστηκαν, ο Αναστάσης είχε προετοιμάσει την ενέδρα. Μαζί με 10-12 συνεργούς, σταμάτησαν το τρένο με ογκόλιθους στις ράγες και εκφοβισμό με ξύλα και τουφέκια Martini-Henry. Δεν έγινε έκρηξη, δεν έπεσε πυροβολισμός. Ήταν καθαρή επίδειξη στρατηγικής, μελετημένη στην παραμικρή λεπτομέρεια.
Η συμμορία κράτησε ομήρους Γερμανούς και Άγγλους, ενώ άφησε τους υπόλοιπους επιβάτες ελεύθερους. Ο Καπετάν Αναστάσης, με τις σειρές από φυσίγγια στο στήθος και τη μακριά καστανόξανθη γενειάδα, δεν ήταν απλώς ένας ληστής. Ήταν το αρχέτυπο του αντάρτη με τιμή, σεβασμό και ηγετική φυσιογνωμία. Ο τύπος της εποχής μιλάει για “ευγένεια” και “ανθρωπιά” απέναντι στους ομήρους.
Ένας Γερμανός όμηρος, με δάκρυα στα μάτια, ζήτησε πίσω μια αλυσίδα με τρίχες από τον νεκρό φίλο του. Ο Αναστάσης του την επέστρεψε. Ο ίδιος όμηρος, συγκινημένος, παρέδωσε τα χρήματα που είχε κρύψει στα παπούτσια του, λέγοντας ότι δεν μπορούσε να τα κρατήσει από έναν τόσο έντιμο άνθρωπο. Άλλοι απαθανατίζουν τη συμμορία σε σκίτσα και στέλνουν γράμματα ευγνωμοσύνης από τη Γερμανία.
Ο σουλτάνος Χαμίτ εξοργίστηκε. Σταμάτησε τη νυχτερινή κυκλοφορία των τρένων και έστειλε 3.000 στρατιώτες για καταδίωξη. Αλλά ήταν αργά. Ο Καπετάν Αναστάσης είχε ήδη χαθεί στα βουνά της Στράντζας. Πίσω του, όμως, άφησε κάτι περισσότερο από λεία. Άφησε θρύλο. Οι εφημερίδες στην Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία έγραψαν για τον “τίμιο Έλληνα ληστή” που σταμάτησε το Όριαν Εξπρές.
Στη Θράκη, έγινε τραγούδι. Στη λαϊκή μνήμη, έγινε ο άνθρωπος που έδειξε πως και οι ληστές έχουν τιμή. Κανένα διεθνές ντοκιμαντέρ δεν έχει αφιερωθεί σ’ αυτόν. Καμία μεγάλη βιογραφία δεν έχει γραφτεί. Κι όμως, ήταν ο πρώτος που λήστεψε το Όριαν Εξπρές. Και ήταν Έλληνας.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
