Το σωματίδιο που ταξιδεύει μέσα από βουνά και τοίχους το ανακάλυψε ένας φοιτητής που είχε αποτύχει στις εξετάσεις του διδακτορικού

Γεννήθηκε το 1921 στη Βαυαρία, μέσα σε ένα περιβάλλον που γινόταν όλο και πιο εχθρικό για τους Εβραίους. Το όνομά του ήταν Χανς Γιάκομπ Στάινμπεργκερ, αλλά στην Αμερική θα τον φώναζαν Τζακ. Στα 13 του μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες για να γλιτώσει από τον ναζισμό. Θα αρχίσει χημικός, αλλά δεν θα τελειώσει τη σχολή. Την παράτησε για να δουλέψει και να βοηθήσει την οικογένειά του να επιβιώσει.

Στη συνέχεια, επιστρέφει στα πανεπιστημιακά έδρανα, σπουδάζει χημεία στο Σικάγο, αποφοιτά το 1942, αλλά δεν έχει ιδέα πως εκεί θα τον συναντήσει η φυσική. Στον στρατό, γνωρίζει για πρώτη φορά την έρευνα σε επίπεδο σωματιδίων. Επιστρέφει στο πανεπιστήμιο με σκοπό να κάνει διδακτορικό. Αποτυγχάνει στις εξετάσεις. Δεν τον δέχονται. Η πορεία του φαίνεται τελειωμένη πριν καν αρχίσει.

Ένας άνθρωπος, όμως, βλέπει κάτι μέσα του. Ο Ένρικο Φέρμι. Ο μεγαλύτερος Ιταλός φυσικός της εποχής, βραβευμένος με Νόμπελ, του δίνει δεύτερη ευκαιρία. Τον κάνει βοηθό του και του αναθέτει την επίβλεψη στο εισαγωγικό μάθημα φυσικής. Το μάθημα εκείνο δεν θα είναι απλώς ένα μάθημα· θα είναι το πρώτο βήμα στην πορεία για την κατανόηση ενός από τα πιο μυστηριώδη φαινόμενα της σύγχρονης φυσικής.

Ο Φέρμι του δείχνει ένα πείραμα του Μπρούνο Ρόσσι: η διάσπαση των μυονίων από τις κοσμικές ακτίνες έδειχνε λιγότερα ηλεκτρόνια απ’ ό,τι περίμεναν. Η απώλεια ενέργειας ήταν τεράστια. Κάτι έλειπε. Ο Τζακ επαναλαμβάνει το πείραμα από την αρχή. Στο εργαστήριο αποδεικνύει ότι η διάσπαση των μυονίων δεν δίνει μόνο ένα ηλεκτρόνιο, αλλά και δύο ουδέτερα σωματίδια. Ήταν τα νετρίνα.

Τα νετρίνα είναι σχεδόν χωρίς μάζα. Δεν έχουν ηλεκτρικό φορτίο. Δεν αλληλεπιδρούν με τίποτα. Τα περισσότερα περνούν από τον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς να συγκρουστούν με απολύτως τίποτα. Μπορούν να διαπεράσουν έναν τοίχο, ένα βουνό, ακόμα και ολόκληρη τη Γη, χωρίς να σταματήσουν. Είναι το φάντασμα της ύλης. Και ο Τζακ Στάινμπεργκερ ήταν ο πρώτος που το είδε.

Το 1988, δεκαετίες αργότερα, θα του απονεμηθεί το Νόμπελ Φυσικής μαζί με τον Λίον Λέντερμαν και τον Μέλβιν Σουόρτς. Ήταν η επιβράβευση για μια ανακάλυψη που ξεκίνησε από μια αποτυχία. Και από έναν δάσκαλο που πίστεψε σε έναν φοιτητή, όταν όλοι οι άλλοι τον είχαν απορρίψει.