Αρνήθηκε να παραδοθεί και προχώρησε σε φρικτό αυτοχειριασμό ενώ διάβαζε Πλάτωνα

Ήξερε τι θα γινόταν. Ο Ιούλιος Καίσαρας είχε νικήσει. Το τελευταίο προπύργιο της Δημοκρατίας είχε πέσει. Κι όμως, εκείνος αρνήθηκε να παραδοθεί. Ο Μάρκος Πόρκιος Κάτων, από την πόλη Ουτίκη της Αφρικής, διάβαζε τον «Φαίδωνα» του Πλάτωνα, το έργο όπου ο Σωκράτης μιλάει για την ψυχή λίγο πριν πιει το κώνειο. Δεν του ταίριαζε άλλη έξοδος.

Αντί να πέσει στα γόνατα και να ζητήσει έλεος από τον άνθρωπο που είχε ονομάσει τύραννο, πήρε το σπαθί του και το έμπηξε βαθιά στην κοιλιά του. Δεν πέθανε αμέσως. Οι υπηρέτες του μπήκαν τρέχοντας, κάλεσαν γιατρό, του έραψαν την πληγή. Όταν ξύπνησε και κατάλαβε ότι ζούσε, άνοιξε την κοιλιά του με τα ίδια του τα χέρια. Πέθανε μέσα σε λίγες στιγμές. Χωρίς να παραδοθεί. Χωρίς να ζήσει σε έναν κόσμο του Καίσαρα.

Η ζωή του ήταν εξίσου αυστηρή και σταθερή. Από μικρός περπατούσε ξυπόλητος στους δρόμους της Ρώμης, ντυμένος μόνο με μια τραχιά τόγα. Είχε ορκιστεί να μην υποκύψει ποτέ στη διαφθορά. Και το έκανε. Είχε ξεσκεπάσει παρανομίες στο δημόσιο ταμείο, είχε συγκρουστεί με στρατηγούς, είχε σταματήσει νομοσχέδια που ήθελαν να κάνουν τον Πομπήιο δικτάτορα. Όταν όλη η Γερουσία σιωπούσε, ο Κάτων μιλούσε.

Η φιλοσοφία του ήταν η στωική. Ψυχραιμία, καθήκον, αρετή. Όταν πέθανε ο αγαπημένος του αδελφός, δεν κατάφερε να συγκρατήσει τα δάκρυά του. Κι όμως, είπε ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να πεθάνει για να μείνει η ψυχή του καθαρή. Το τέλος του, όπως και η ζωή του, ήταν ένα μήνυμα: η ελευθερία δεν παρακαλάει.

Ο Ιούλιος Καίσαρας, όταν άκουσε πως ο Κάτων αυτοκτόνησε, λέγεται πως ψιθύρισε: «Τώρα πια δεν μπορώ να του χαρίσω τη ζωή. Θα με στοιχειώνει περισσότερο νεκρός, απ’ όσο ζωντανός». Η Ρώμη είχε πια χαθεί. Ο Κάτων όμως είχε κερδίσει. Ήταν το τελευταίο σύμβολο ενός κόσμου που δεν υπάκουσε.