Όταν λες μπλιαχ για τις μπάμιες, ο εγκέφαλός σου εκπαιδεύεται. Και μετά το χρησιμοποιούν οι πολιτικοί.

Η αηδία δεν είναι απλώς ένα καπρίτσιο του ουρανίσκου. Είναι μία από τις ισχυρότερες συναισθηματικές αντιδράσεις που έχει αναπτύξει το ανθρώπινο σώμα για να προστατεύεται. Στην αρχή, είχε νόημα: σε κράταγε μακριά από χαλασμένα φαγητά, μολυσμένα υγρά ή πτώματα. Ήταν ένας ψυχοσωματικός συναγερμός που σου έλεγε: «Μη βάλεις αυτό το πράγμα στο στόμα σου, θα πεθάνεις». Όμως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν κάνει διακρίσεις. Όταν εκπαιδευτεί να νιώθει αποστροφή για μία μορφή, μία υφή ή μία μυρωδιά, μπορεί να εφαρμόσει αυτό το ίδιο συναίσθημα και αλλού – σε ανθρώπους.

Στην περίπτωση των μπάμιων, όλα ξεκινάνε με κάτι πολύ απλό: τη γλοιώδη υφή. Η απτική αυτή ιδιότητα συνδέεται βαθιά με την ιδέα του σήψης και της αποσύνθεσης. Για πολλούς, οι μπάμιες δεν είναι απλώς ένα φαγητό που δεν τους αρέσει. Είναι κάτι που προκαλεί φυσική αντίδραση: σούφρωμα στα φρύδια, αναγούλα στο στομάχι, ένα αυθόρμητο «μπλιαχ». Το σώμα απορρίπτει.

Κι όμως, η ίδια ακριβώς λειτουργία ενεργοποιείται όταν βλέπεις κάτι ή κάποιον που σου έχουν μάθει να αποστρέφεσαι. Ένας λερωμένος άστεγος. Ένα πρόσωπο με παραμορφώσεις. Ένας πολιτικός που μιλάει άλλη γλώσσα. Ο εγκέφαλος δεν αναλύει. Αν έχει συνδέσει το «μπλιαχ» με μια μορφή, την απορρίπτει σαν να ήταν χαλασμένο φαγητό.

Εδώ παρεμβαίνουν οι πολιτικοί. Χωρίς να σου το πουν ευθέως, σου περνάνε εικόνες, φράσεις, μυρωδιές. Οι λέξεις που χρησιμοποιούν δεν είναι τυχαίες. «Βρωμάνε», «εισβολείς», «σαπίλα». Παίζουν με τις αισθήσεις σου, όχι με τη λογική σου. Κι όταν έρθει η ώρα της κάλπης, δεν ψηφίζεις αυτόν που πιστεύεις, αλλά εκείνον που δεν σιχαίνεσαι.

Αυτό ονομάζεται ηθική αηδία. Και δεν είναι καθόλου μεταφορική. Μελέτες στον τομέα της νευροεπιστήμης δείχνουν ότι το ίδιο τμήμα του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν αποστρέφεσαι ένα σάπιο τρόφιμο, ενεργοποιείται και όταν αποστρέφεσαι μια ομάδα ανθρώπων. Οι διαφημιστές το ξέρουν. Οι πολιτικοί το ξέρουν. Το μόνο που μένει είναι να αναρωτηθείς: εσύ το ξέρεις;

Η αηδία είναι από τα πιο ισχυρά και πιο αρχαία συναισθήματα. Γι’ αυτό και είναι τόσο επικίνδυνη. Δεν αναλύει. Δεν συζητά. Δεν διαπραγματεύεται. Είναι γρήγορη, ασυνείδητη, απόλυτη. Είναι το τέλειο εργαλείο για όποιον θέλει να σε κατευθύνει χωρίς να το καταλάβεις.

Και όσο εσύ λες «σιχαίνομαι τις μπάμιες», κάποιος σε εκπαιδεύει να σιχαθείς κάτι πολύ χειρότερο.