Έβαλε δύο καταδίκους να πίνουν καφέ και τσάι κάθε μέρα για μια ζωή. Ήθελε να αποδείξει ποιο θα τους σκοτώσει πρώτο
Δεν πρόλαβε να δει το τέλος του πειράματος. Οι γιατροί πέθαναν πρώτοι. Ο καφές... τελευταίος.
Ο Γουσταύος Γ’ της Σουηδίας πίστευε με πάθος πως ο καφές είναι δηλητήριο. Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο καφές άρχιζε να γίνεται δημοφιλής στους κύκλους της αριστοκρατίας και της μόδας. Ο Γουσταύος όμως τον έβλεπε ως απειλή για τη δημόσια υγεία και τη σουηδική πειθαρχία. Το 1746 εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα κατά της «κατάχρησης» τσαγιού και καφέ, με βαρύτατους φόρους και κατάσχεση σκευών.
Όταν ο ίδιος ανέβηκε στον θρόνο, θέλησε να αποδείξει επιστημονικά ότι ο καφές σκοτώνει. Έτσι, φέρεται να πρότεινε ένα πείραμα με δύο καταδίκους σε ισόβια που ήταν δίδυμοι. Η ποινή τους θα μειωνόταν, αν δέχονταν να συμμετέχουν σε μια παράξενη δοκιμή: ο ένας θα έπινε τρεις καφέδες την ημέρα για μια ζωή, ο άλλος το ίδιο ποσό σε τσάι. Οι γιατροί που θα επέβλεπαν το πείραμα διορίστηκαν, και η ιδέα ήταν ξεκάθαρη: να δει ποιο ρόφημα σκοτώνει πιο γρήγορα.
Το σχέδιο δεν κύλησε όπως ήθελε. Οι γιατροί πέθαναν από φυσικά αίτια πριν δουν κάποιο αποτέλεσμα. Ο ίδιος ο βασιλιάς δολοφονήθηκε το 1792, πολύ πριν ολοκληρωθεί το πείραμα. Όσο για τους δύο κατάδικους; Οι αναφορές λένε πως ο τσαγιόπτης πέθανε πρώτος, στα 83 του, ενώ δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς πέθανε ο “καφετζής”, κάτι που από μόνο του έγινε θρύλος: ο πειραματόζωο που υποτίθεται θα αποδείκνυε τον θάνατο από καφέ… έζησε πιο πολύ από όλους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει απόλυτη τεκμηρίωση πως το πείραμα πραγματοποιήθηκε όπως περιγράφεται. Ωστόσο, η πρόθεση του βασιλιά είναι ιστορικά επιβεβαιωμένη, και η ιστορία του πειράματος καταγράφεται με συνέπεια σε μεταγενέστερες σουηδικές πηγές. Αν έγινε ή όχι δεν το ξέρουμε. Όμως το γεγονός ότι μια ολόκληρη βασιλική αυλή πήρε στα σοβαρά μια τόσο σουρεαλιστική ιδέα, αρκεί για να της δώσει μια θέση στα πιο αλλόκοτα πειράματα της Ιστορίας.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
