Η χειρονομία που όλοι ξέρουμε σαν οκ αλλά αν την κάνεις στη Βραζιλία θα νομίζουν οτι τους βρίζεις.

Τη χρησιμοποιούμε καθημερινά. Στο δρόμο, στο φαγητό, στις φωτογραφίες. Ο αντίχειρας ενώνεται με τον δείκτη και σχηματίζει έναν μικρό κύκλο. Ο διεθνής τρόπος να πεις “OK”, “όλα καλά”, “μια χαρά”. Ή μήπως όχι; Γιατί αν κάνεις αυτή τη χειρονομία στη Βραζιλία, δεν λέει τίποτα θετικό. Στην πραγματικότητα, λέει το αντίθετο. Και με τον πιο χυδαίο τρόπο.

Στη Βραζιλία, η ίδια χειρονομία σημαίνει αυτό που για εμάς σημαίνει το μεσαίο δάχτυλο. Στην τοπική κουλτούρα, το “OK sign” συμβολίζει την πρωκτική προσβολή και θεωρείται βαρύτατη ύβρις. Είναι ένα από τα πιο προσβλητικά σήματα που μπορείς να κάνεις δημόσια. Κάτι σαν να σηκώνεις το μεσαίο σου δάχτυλο.

Το πιο διάσημο περιστατικό έγινε το 1950. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον βρέθηκε στη Βραζιλία και έκανε το “OK” χαμογελαστός προς το πλήθος. Το πλήθος πάγωσε. Στις φωτογραφίες της εποχής, φαίνεται ξεκάθαρα η αμηχανία. Χρειάστηκε να εξηγηθεί επίσημα πως δεν ήθελε να προσβάλει κανέναν. Αλλά η παρεξήγηση είχε ήδη γίνει διπλωματικό επεισόδιο.

Η σύγχυση προέρχεται από την πολιτισμική διαφορά στη γλώσσα του σώματος. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, η χειρονομία του “OK” είναι ουδέτερη ή θετική. Στη Βραζιλία όμως, το ίδιο ακριβώς σύμβολο έχει ρίζες σε λαϊκές εκφράσεις με σεξουαλικό ή προσβλητικό περιεχόμενο. Είναι κάτι που δεν λες ούτε σε καβγά.

Κι όμως, ακόμα και σήμερα, τουρίστες πέφτουν στην παγίδα. Βγάζουν selfies, χαμογελούν και κάνουν το “OK”, χωρίς να φαντάζονται ότι ο περαστικός τους κοιτά με μισό μάτι. Γι’ αυτό και πολλές τουριστικές οδηγίες πλέον αναφέρουν ρητά: απόφυγε αυτή τη χειρονομία στη Βραζιλία – είναι σαν να δείχνεις μεσαίο δάχτυλο.

Η παρεξήγηση της γλώσσας του σώματος είναι κάτι βαθύτερο από μια απλή γκάφα. Είναι μια υπενθύμιση πως ο κόσμος δεν λειτουργεί με καθολικούς κώδικες. Ό,τι σημαίνει “εντάξει” εδώ, μπορεί αλλού να σημαίνει προσβολή, απειλή ή κάτι πολύ χειρότερο. Και μερικές φορές, αρκεί μια μικρή κίνηση του χεριού για να ανάψει φωτιές.