Υπάρχει σύνδρομο που σε κάνει να πιστεύεις ότι έχεις πεθάνει

Δεν είναι παρομοίωση. Δεν είναι ψυχική μεταφορά. Υπάρχουν άνθρωποι που ξυπνούν το πρωί και δηλώνουν στους γύρω τους ότι είναι ήδη νεκροί. Όχι μελαγχολικοί, όχι μεταφορικά. Κυριολεκτικά. Πιστεύουν πως έχουν πεθάνει. Πως δεν έχουν αίμα. Πως δεν έχουν ψυχή. Πως τα όργανά τους έχουν σαπίσει. Και όμως, μιλούν. Αναπνέουν. Κάθονται απέναντί σου.

Το φαινόμενο ονομάζεται Σύνδρομο Cotard. Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1880 από τον Γάλλο γιατρό Jules Cotard, που συνάντησε μια γυναίκα η οποία ήταν πεπεισμένη ότι δεν είχε εγκέφαλο, ούτε νεφρά, ούτε στομάχι, ούτε ψυχή. Πίστευε ότι δεν χρειαζόταν να φάει γιατί «είχε ήδη πεθάνει». Και όμως μιλούσε σαν να είναι σε απόλυτη διαύγεια.

Το σύνδρομο εμφανίζεται σπάνια αλλά απότομα. Συνδέεται συχνά με βαριά κατάθλιψη, σχιζοφρένεια ή εγκεφαλικές βλάβες. Μπορεί όμως να εμφανιστεί και μετά από τραύματα στον εγκέφαλο, όγκους ή επιληψία στον κροταφικό λοβό. Ο ασθενής αρχίζει να αρνείται την ίδια του την ύπαρξη. Και αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να φτάσει μέχρι την ασιτία ή την απόπειρα αυτοταφής.

Μια από τις πιο γνωστές καταγεγραμμένες περιπτώσεις ήταν ένας Σκωτσέζος, που πίστευε ότι είχε πεθάνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Επέμενε ότι είχε πάψει να υπάρχει και ζητούσε από τους γιατρούς να τον μεταφέρουν στο νεκροτομείο. Όταν τον ρώτησαν γιατί τους μιλάει, απάντησε: «Είναι μηχανική λειτουργία, τίποτα περισσότερο». Ήταν πλήρως πεπεισμένος.

Η νευρολογία δείχνει ότι οι ασθενείς με Cotard έχουν διαταραχές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αναγνώριση του εαυτού. Είναι σαν να βλέπεις τον εαυτό σου, αλλά να μην τον αναγνωρίζεις πια ως ζωντανό. Σαν να έχει σβήσει η λάμπα μέσα σου, και να σε παρατηρείς από μακριά, άψυχο.

Η θεραπεία είναι δύσκολη αλλά όχι αδύνατη. Σε πολλές περιπτώσεις, αντικαταθλιπτικά ή αντιψυχωτικά φάρμακα βοηθούν. Σε βαριές περιπτώσεις, χρησιμοποιείται ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT), που επαναφέρει την εγκεφαλική λειτουργία. Και τότε, αργά, ο ασθενής αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι ζει. Ότι υπάρχει. Ότι μπορεί να νιώσει.

Δεν είναι απλώς μια παράξενη ψυχική διαταραχή. Είναι το πιο ακραίο σημείο που μπορεί να φτάσει ο νους όταν η απόγνωση, η χημεία του εγκεφάλου και η παραίσθηση συναντιούνται. Είναι όταν το σώμα λέει «είμαι εδώ» και ο εγκέφαλος απαντά «όχι, δεν είσαι».