Νόμιζε πως υπάρχει μόνος ένας γαλαξίας. Όταν έμαθε την αλήθεια, του άλλαξε όλη του τη ζωή.

Ο Harlow Shapley ήταν ένας από τους μεγαλύτερους αστρονόμους του 20ού αιώνα. Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, πίστευε ότι ολόκληρο το σύμπαν ήταν ο δικός μας Γαλαξίας. Τα “νεφελώματα” που παρατηρούσαν οι τηλεσκοπικές εικόνες, νόμιζε πως ήταν απλές συλλογές αστεριών μέσα στον ίδιο μας τον γαλαξιακό δίσκο.

Το 1920, ήρθε η «Μεγάλη Διαμάχη» (Great Debate) μεταξύ του Shapley και του αστρονόμου Heber Curtis. Ο Curtis υποστήριζε ότι τα σπειροειδή νεφελώματα ήταν στην πραγματικότητα άλλοι γαλαξίες, πολύ πιο μακριά από τα όρια του Γαλαξία μας. Ο Shapley, με σιγουριά, υπερασπιζόταν την αντίθετη άποψη.

Η αλήθεια ήρθε αμείλικτη λίγα χρόνια αργότερα. Ο Edwin Hubble, μελετώντας την Ανδρομέδα, απέδειξε μέσω μεταβλητών άστρων ότι βρισκόταν πέρα από κάθε φαντασία, σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός. Ήταν ένας άλλος γαλαξίας. Όχι νεφέλωμα. Όχι μέρος του δικού μας κόσμου.

Όταν ο Shapley διάβασε τα δεδομένα, δεν το αρνήθηκε. Φέρεται να είπε ότι «το σύμπαν του καταστράφηκε» εκείνη τη μέρα. Όμως η ψυχή του επιστήμονα μέσα του, αντί να σπάσει, γεννήθηκε ξανά. Άλλαξε ριζικά τις απόψεις του και αφιέρωσε το υπόλοιπο της καριέρας του στη χαρτογράφηση των γαλαξιών.

Ο Harlow Shapley δεν απλά αποδέχτηκε το λάθος του. Το μετέτρεψε σε αποστολή. Σχεδίασε τις πρώτες μεγάλες χαρτογραφήσεις του ουρανού, ανακαλύπτοντας και μελετώντας δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες, φέρνοντας τον άνθρωπο πιο κοντά στην κατανόηση του αχανούς σύμπαντος.

Στην εποχή που ζούμε, το όνομα του Shapley κουβαλάει μια υπενθύμιση: ότι η αληθινή επιστημονική μεγαλοσύνη δεν είναι να έχεις πάντα δίκιο, αλλά να ξέρεις πότε πρέπει να αλλάξεις ολόκληρο το σύμπαν σου για την αλήθεια.