Τι λέει η πλάκα που κρατάει το Άγαλμα της Ελευθερίας; Γιατί στην αρχή ήταν Αιγύπτια Φελάχα;

Το Άγαλμα της Ελευθερίας, ένα από τα πιο εμβληματικά μνημεία του κόσμου, δεσπόζει στο λιμάνι της Νέας Υόρκης ως σύμβολο ελευθερίας και δημοκρατίας. Εκατομμύρια μετανάστες, κατά την άφιξή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντίκριζαν πρώτα αυτή τη γιγάντια φιγούρα, κρατώντας έναν πυρσό ψηλά και μια πλάκα στα χέρια της. Αλλά τι γράφει αυτή η πλάκα και γιατί το άγαλμα, πριν πάρει τη γνωστή του μορφή, σχεδιαζόταν αρχικά ως Αιγύπτια αγρότισσα;

Η πλάκα που κρατάει η φιγούρα στο αριστερό της χέρι φέρει την επιγραφή: “JULY IV MDCCLXXVI”, δηλαδή “4 Ιουλίου 1776”. Αυτή είναι η ημερομηνία που οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους από τη Βρετανία. Η επιλογή της ημερομηνίας στην πλάκα δεν ήταν τυχαία – το άγαλμα ήταν αφιερωμένο στη φιλία μεταξύ Γαλλίας και ΗΠΑ και σχεδιάστηκε για να τιμήσει τη Δημοκρατία και τα ιδανικά της Επανάστασης.

Ωστόσο, λίγοι γνωρίζουν ότι η ιδέα για το άγαλμα δεν ξεκίνησε από την Αμερική, αλλά από την Αίγυπτο. Ο σχεδιαστής του, ο Γάλλος γλύπτης Φρεντερίκ Ωγκούστ Μπαρτολντί, ήθελε αρχικά να δημιουργήσει ένα τεράστιο άγαλμα που θα στεκόταν στην είσοδο της Διώρυγας του Σουέζ. Αυτό το αρχικό σχέδιο δεν αφορούσε την ελευθερία ή τη δημοκρατία, αλλά θα απεικόνιζε μια Αιγύπτια φελάχα (αγρότισσα) με έναν πυρσό στο χέρι, συμβολίζοντας τον φάρο που θα καθοδηγούσε τα πλοία στο πέρασμα μεταξύ Αφρικής και Ασίας.

Ο Μπαρτολντί είχε εμπνευστεί από την αρχαία αιγυπτιακή τέχνη και τους κολοσσιαίους ανδριάντες των Φαραώ. Το προτεινόμενο άγαλμα θα είχε τίτλο “Η Αίγυπτος Φέρνει το Φως στην Ασία”, όμως η ιδέα απορρίφθηκε από την αιγυπτιακή κυβέρνηση, καθώς ήταν πολύ ακριβή για να υλοποιηθεί. Έτσι, ο καλλιτέχνης αποφάσισε να αναπροσαρμόσει το σχέδιο του αγάλματος και να το προσφέρει στις Ηνωμένες Πολιτείες, με νέα συμβολική σημασία.

Για να προσαρμόσει το έργο του στο αμερικανικό ιδεώδες, ο Μπαρτολντί άλλαξε την εμφάνιση του αγάλματος, προσδίδοντας του ρωμαϊκά και ελληνικά στοιχεία. Η αγροτική ενδυμασία αντικαταστάθηκε από έναν χιτώνα, εμπνευσμένο από την κλασική αρχαιότητα, ενώ η επιγραφή στην πλάκα πρόσθεσε την ιστορική αναφορά στην Αμερικανική Επανάσταση. Το 1886, το Άγαλμα της Ελευθερίας στήθηκε τελικά στο νησί Μπέντοε, το οποίο μετονομάστηκε σε Νησί της Ελευθερίας.

Σήμερα, το άγαλμα είναι περισσότερο από ένα απλό μνημείο. Είναι ένα σύμβολο μεταναστών, ελευθερίας και ελπίδας. Από μια φελάχα στις όχθες του Σουέζ μέχρι το πιο διάσημο άγαλμα της Αμερικής, η μεταμόρφωσή του αποκαλύπτει πόσο η ιστορία και η πολιτική μπορούν να διαμορφώσουν ακόμα και την τέχνη.