Τι σχέση είχε ο Μέγας Αλέξανδρος με τα μεταφυσικά του Αριστοτέλη

Το 343 π.Χ., ο δεκατριάχρονος Αλέξανδρος της Μακεδονίας έγινε μαθητής του μεγαλύτερου φιλόσοφου της εποχής. Ο πατέρας του, Φίλιππος, προσέλαβε τον Αριστοτέλη για να διαπλάσει το μυαλό του γιου του. Εκεί, στο Ιερό της Νύμφης στις Μίεζες, ο Αλέξανδρος δεν έμαθε μόνο ρητορική και πολιτική. Έμαθε να σκέφτεται μεταφυσικά.

Ο Αριστοτέλης, που ήδη είχε αρχίσει να διαμορφώνει τη δική του φιλοσοφία σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, δίδαξε στον Αλέξανδρο πως η φύση έχει σκοπό, πως τίποτα δεν είναι τυχαίο και πως πίσω από κάθε φαινόμενο υπάρχει αιτία. Η έννοια του «πρώτου κινούντος», της τελικής αιτίας, της αναζήτησης του είναι — όλα αυτά έθεσαν θεμέλια στον νου του νεαρού στρατηλάτη.

Ο Αλέξανδρος μεγάλωσε με την ιδέα πως ο κόσμος δεν είναι απλώς να κατακτηθεί, αλλά να κατανοηθεί. Πίστευε πως η φύση, η πολιτική, η ψυχή και το θείο είναι δεμένα μεταξύ τους. Η αναζήτησή του για το «ένα» που ενώνει τους λαούς, η προσπάθειά του να ενοποιήσει την Ανατολή με τη Δύση, έχει ίχνη από την αριστοτελική λογική και μεταφυσική.

Πίσω από την εκστρατεία του δεν υπήρχε μόνο πολεμική στρατηγική. Υπήρχε μια βαθύτερη πεποίθηση πως το σύμπαν έχει νόημα, και ο άνθρωπος οφείλει να το αναζητήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε νέα πόλη ίδρυε βιβλιοθήκες, προσκαλούσε σοφούς, και επέτρεπε τις τοπικές θρησκείες. Η μεταφυσική του Αριστοτέλη τον είχε διδάξει τον σεβασμό προς το υπερβατικό.

Ο Αριστοτέλης τον είχε προετοιμάσει να βλέπει πίσω από την ύλη. Του μιλούσε για τη «μορφή» και την «ύλη», για την ουσία και το είναι. Αυτές οι έννοιες ίσως δεν μεταφέρθηκαν αυτούσιες στις αποφάσεις του Αλέξανδρου, αλλά επηρέασαν τη φιλοσοφία του περί βασιλείας, καθήκοντος και αποστολής. Έβλεπε τον εαυτό του ως εκτελεστή ενός ανώτερου σκοπού.

Ορισμένοι λένε ότι ο Αλέξανδρος πίστευε πως είναι γιος του Δία. Άλλοι, πως χρησιμοποιούσε τον μύθο για πολιτικούς λόγους. Όμως, το ότι έψαχνε το Θείο, την αρχή των πάντων, είναι σίγουρο. Και αυτή η αναζήτηση είναι ακριβώς η καρδιά της μεταφυσικής: να βρει ο άνθρωπος τι είναι πέρα από τα φαινόμενα. Ο Αριστοτέλης του την εμφύσησε. Ο Αλέξανδρος την κουβάλησε μαζί του ως την Ινδία.