Η κρυφή εκκίνηση του Ιράν: Πώς γεννήθηκε το πυρηνικό του πρόγραμμα και τι ακολούθησε
Το Ιράν ξεκίνησε το πυρηνικό του πρόγραμμα με δυτική στήριξη, αλλά μετά την Ισλαμική Επανάσταση, όλα άλλαξαν. Από τη συνεργασία με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, στις μυστικές επιδιώξεις και τη διεθνή καχυποψία.
Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει τις ρίζες του βαθιά πίσω στη δεκαετία του ’50, όταν η χώρα, υπό τον Σάχη Ρεζά Παχλαβί, επιδίωξε την απόκτηση ενεργειακής αυτάρκειας μέσω ειρηνικής πυρηνικής ενέργειας.
Με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δυτικής Ευρώπης, το Ιράν εντάχθηκε στο διεθνές πρόγραμμα «Άτομα για Ειρήνη» και ξεκίνησε να δημιουργεί τις πρώτες του πυρηνικές ερευνητικές εγκαταστάσεις. Το 1968 υπέγραψε τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT) και μπήκε στο καθεστώς ελέγχου του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Όλα όμως άλλαξαν με την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Το θεοκρατικό καθεστώς έθεσε τέλος στη συνεργασία με τη Δύση, καταγγέλλοντας το πρόγραμμα ως δυτικό εργαλείο επιρροής. Από το 1980 και μετά, το πυρηνικό πρόγραμμα μπήκε σε κλειστά, μυστικά μονοπάτια.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, ξεκίνησε το μυστικό πρόγραμμα AMAD, με σκοπό την απόκτηση ικανοτήτων εμπλουτισμού ουρανίου για πιθανή χρήση σε πυρηνικά όπλα. Αυτό το σκέλος του ιρανικού προγράμματος δεν έγινε ποτέ ανοιχτά αποδεκτό από την Τεχεράνη, αλλά διεθνείς υπηρεσίες και δορυφορικές εικόνες κατέγραφαν ύποπτες δραστηριότητες.
Παρά τις πιέσεις, η ιρανική πλευρά συνέχισε να εστιάζει στις πυρηνικές έρευνες, υποστηρίζοντας πως πρόκειται για καθαρά ειρηνικούς σκοπούς. Ωστόσο, οι συνεχείς αντιδράσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ, αλλά και οι διαρροές από δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, διατηρούσαν ψηλά την καχυποψία.
Το 1990 η Ρωσία ξεκίνησε νέα συνεργασία με το Ιράν, ενώ η Κίνα συνέχισε να παρέχει τεχνική υποστήριξη. Παράλληλα, το Ιράν άρχισε να εμπλουτίζει ουράνιο χωρίς άδεια, κίνηση που ενόχλησε βαθιά τη Δύση.
Το 2003 ξεκίνησαν νέες έρευνες του IAEA για τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν, ενώ το 2006 ο ΟΗΕ επέβαλε τις πρώτες διεθνείς κυρώσεις.
Η αρχή του προγράμματος λοιπόν ήταν με συνεργασία με τη Δύση. Η εξέλιξή του όμως πήρε μια πιο σκοτεινή και αυτοδύναμη κατεύθυνση, με το Ιράν να επιμένει πως δεν παραβιάζει καμία συνθήκη, και τη Δύση να υποψιάζεται πως κρύβει ένα πυρηνικό οπλοστάσιο υπό ανάπτυξη.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
