Έκρηξη της στεγαστικής κρίσης στην Ελλάδα τους επόμενους μήνες – Τα λάθη που δεν διορθώνονται

Παρά τις προσπάθειες στήριξης από την κυβέρνηση, τα δεδομένα δείχνουν ότι η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα όχι μόνο δεν αποκλιμακώνεται, αλλά επιδεινώνεται με γοργούς ρυθμούς.

Οι ανατιμήσεις στις τιμές των ακινήτων και τα χαμηλά επίπεδα μισθών καθιστούν την απόκτηση στέγης σχεδόν άπιαστο όνειρο για τη μεσαία τάξη και τους νέους εργαζόμενους.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2020 απαιτούνταν περίπου 16 χρόνια εργασίας για να μπορέσει ένας εργαζόμενος με μέσο μισθό να αγοράσει το δικό του σπίτι. Σήμερα, το ίδιο άτομο χρειάζεται τουλάχιστον 19 χρόνια – τρία χρόνια περισσότερα – για την ίδια δυνατότητα. Το άρθρο της Καθημερινής της Κυριακής για το συγκεκριμένο ζήτημα εξηγεί τα πάντα αναλυτικά.

Ιδιοκατοίκηση σε ιστορικό χαμηλό

Στην αρχή της δεκαετίας του 2000, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα άγγιζε το 80%. Ωστόσο, μετά την οικονομική κρίση και την περίοδο λιτότητας, άρχισε να σημειώνει σταδιακή πτώση, φτάνοντας στο 75,8% το 2013. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, το 2024 το ποσοστό αναμένεται να υποχωρήσει κοντά στο 70%, πλησιάζοντας πλέον τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.

Εκτόξευση του κόστους στέγασης

Η αύξηση στις τιμές των ακινήτων είναι ραγδαία. Σε μόλις πέντε χρόνια, από το 2017 έως το 2022, οι τιμές πώλησης κατοικιών αυξήθηκαν κατά 75%. Το 2023, σημειώθηκε επιπλέον άνοδος 13,8% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ οι ζητούμενες τιμές για αγορά κατοικίας εκτοξεύτηκαν κατά 10% το πρώτο τρίμηνο του 2024.

Η πορεία των ενοικίων ακολουθεί ανάλογη τροχιά. Από το 2018 έως σήμερα, τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50%, ενώ η επιβάρυνση στο κόστος στέγασης για ένα νοικοκυριό μεσαίου εισοδήματος είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Οι μισθοί δεν ακολουθούν

Η αύξηση των τιμών ακινήτων δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη άνοδο στους μισθούς. Αντίθετα, οι αμοιβές αυξήθηκαν κατά μόλις 24% την τελευταία πενταετία, δημιουργώντας τεράστιο χάσμα μεταξύ εισοδημάτων και κόστους στέγασης. Το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο αν ληφθεί υπόψη ότι οι τιμές ακινήτων έτρεχαν με υπερδιπλάσια ταχύτητα.

Ειδικά για τους νέους ηλικίας 25-34 ετών, η κατάσταση είναι απογοητευτική. Στην Ελλάδα, το 92% των νέων αυτής της ηλικιακής ομάδας εξακολουθεί να ζει με τους γονείς του, το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.

Οι δομικές αιτίες της κρίσης

Η κρίση δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της οικονομικής συγκυρίας, αλλά και βαθύτερων διαρθρωτικών προβλημάτων:

• Μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας: Από την έναρξη της κρίσης το 2008 έως και σήμερα, ο αριθμός των νέων κατοικιών που κατασκευάζονται έχει μειωθεί δραματικά.

• Υψηλό κόστος κατασκευής: Οι τιμές πρώτων υλών, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η αύξηση των επιτοκίων έχουν εκτοξεύσει το κόστος ανέγερσης νέων κατοικιών.

• Επενδυτικά funds και βραχυχρόνιες μισθώσεις: Η μαζική αγορά ακινήτων από επενδυτικά κεφάλαια και η άνθηση της αγοράς Airbnb στερούν από την αγορά πολλά ακίνητα που προορίζονταν για μακροχρόνια μίσθωση ή αγορά από ιδιώτες.

Το αδιέξοδο των παρεμβάσεων

Αν και τα κυβερνητικά προγράμματα προσπαθούν να δώσουν κίνητρα για την αγορά πρώτης κατοικίας, δεν επαρκούν για να ανακόψουν την τάση. Τα μέτρα στήριξης, όπως τα προγράμματα επιδότησης επιτοκίων για νέους αγοραστές, αφορούν μικρό μόνο ποσοστό των ενδιαφερομένων και δεν αγγίζουν τη ρίζα του προβλήματος: τη συνεχιζόμενη ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Ένα μέλλον γεμάτο προκλήσεις

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόβλημα θα ενταθεί περαιτέρω το επόμενο διάστημα, με την άνοδο των τιμών να συνεχίζεται και τη διαθεσιμότητα προσιτής στέγης να μειώνεται ακόμη περισσότερο. Χωρίς ριζικές αλλαγές σε πολιτικό και αναπτυξιακό επίπεδο, η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει.