Έτσι ήταν η Αθήνα όταν κανείς δεν τη θαύμαζε πια. Μόνο τη λεηλατούσαν
Ξεχάστε την πόλη του Πλάτωνα και του Περικλή. Στον Μεσαίωνα, η Αθήνα έγινε άντρο πειρατών και παζάρι σκλάβων.
Όταν ο Παυσανίας έγραφε πως η Αθήνα ενώνει την ομορφιά της αρχαιότητας με τα μνημεία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, δεν ήξερε πως ερχόταν το σκοτάδι. Στις αρχές του Μεσαίωνα, η πόλη έπαψε να είναι φάρος πολιτισμού. Έγινε στόχος. Κανείς πια δεν ερχόταν να τη θαυμάσει. Έρχονταν μόνο για να πάρουν.
Στον 9ο αιώνα, η Αθήνα ήταν μια επαρχιακή σκιά του εαυτού της. Οι ναοί είχαν αφεθεί στη φθορά και οι φιλόσοφοι είχαν σιγήσει. Το μόνο που ακουγόταν ήταν οι προειδοποιήσεις για επιδρομές. Ο βυζαντινός στρατός αδυνατούσε να προστατεύσει την Αττική από τους Άραβες πειρατές, που έβγαιναν από την Κρήτη και λεηλατούσαν τις ακτές.
Έμποροι έπαψαν να ταξιδεύουν στο Αιγαίο. Οι θάλασσες γέμισαν φόβο. Αθηναίοι αγρότες εγκατέλειπαν τα χωράφια τους για να κρυφτούν στα υψώματα. Η πόλη δεν είχε τείχη, δεν είχε φρουρά. Η άμυνά της ήταν μόνο οι φόροι που πλήρωναν οι πολίτες για να μην καταστραφούν.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Gregorovius, ακόμη και τα δικαστήρια γέμιζαν από ετοιμοθάνατους που πλήρωναν για να ακουστεί η φωνή τους πριν πεθάνουν από την πείνα ή τη βία. Κανείς πια δεν πίστευε πως η Αθήνα θα μπορούσε να ανακάμψει. Ήταν μια πόλη ζωντανών-νεκρών.
Η αγορά της πόλης ήταν πια σημείο συνάντησης δουλεμπόρων, Αράβων, και πειρατών. Σκλάβοι μεταφέρονταν μέσα από την Αθήνα, αγοράζονταν, ανταλλάσσονταν, χάνονταν στα λιμάνια της Ανατολής. Ο φόβος των Σαρακηνών δεν ήταν θεωρία. Ήταν πραγματικότητα με όνομα, πρόσωπο και αιχμαλώτους.
Ο αυτοκράτορας έστειλε ενισχύσεις πολύ αργά. Η Αθήνα είχε ήδη μάθει να επιβιώνει χωρίς στρατό, χωρίς θεούς, χωρίς φιλοσόφους. Οι κάτοικοί της ήταν ζωντανοί μόνο χάρη στα λύτρα που πλήρωναν. Μερικές φορές ούτε κι αυτά δεν έφταναν.
Τον 10ο αιώνα, όταν ο Άγιος Συνεσίανος επισκέφθηκε την πόλη, τη βρήκε “σκοτεινή, μίζερη και χωρίς ίχνος των αρχαίων της τιμών”. Η Αθήνα είχε γίνει πια η μνήμη ενός παρελθόντος. Οι ναοί της μετατράπηκαν σε εκκλησίες, οι δρόμοι της σε παζάρια δουλείας, και οι σοφίες της σε σιωπές.
Όταν η Δύση πάλευε για σταυροφορίες και η Κωνσταντινούπολη για ηγεμονία, η Αθήνα απλώς προσπαθούσε να μην καεί. Δεν τα κατάφερε πάντα.