Η Ελληνίδα που ήταν η πιο μορφωμένη γυναίκα της Ευρώπης. Αλλά στα χαρτιά της υπέγραφε με το μικρό της. Σοφία.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, η ιδέα μιας Ελληνίδας που σπουδάζει στη Σορβόννη, γράφει για τον Πασκάλ και γίνεται καθηγήτρια στο κορυφαίο πανεπιστήμιο της Ολλανδίας, έμοιαζε αδιανόητη. Κι όμως, η Σοφία Αντωνιάδη δεν ακολούθησε απλώς τον δρόμο αυτό. Τον χάραξε. Κι όταν ήρθε η ώρα να υπογράψει το όνομά της κάτω από τις πιο σημαντικές διατριβές για την ελληνική γλώσσα και την ορθόδοξη λειτουργία, το υπέγραφε απλά: Σοφία.

Δεν είχε καν συμπληρώσει τα τριάντα της όταν πήρε το διδακτορικό της με δύο διατριβές. Η μία ήταν για το Ευαγγέλιο του Λουκά, η άλλη για τον Πασκάλ ως μεταφραστή της Βίβλου. Η Ορθοδοξία, η κλασική φιλολογία και το δυτικό πνεύμα γίνονταν ένα στα χέρια της. Όταν την κάλεσαν στο Λάιντεν να πάρει τη θέση του καθηγητή Χέσελινγκ, δεν ήταν μόνο η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της Ολλανδίας σε τέτοια θέση. Ήταν και η πρώτη που δίδασκε τη νεοελληνική γλώσσα ως συνέχεια της αρχαίας σε ξένη γη.

Τα χρόνια του πολέμου τα πέρασε στην Ελλάδα. Μετά επέστρεψε στην Ολλανδία και έμεινε εκεί σχεδόν 25 χρόνια. Τη φώναζαν «Madame Grèce». Δίδασκε τους Ολλανδούς να αγαπούν τα ελληνικά, αλλά και να νιώθουν τη βυζαντινή λειτουργία όχι ως θρησκευτική τελετή, αλλά ως φιλολογική παράδοση αιώνων. Έγραψε άρθρα, εγχειρίδια, εκδόσεις, έκανε συνέδρια, οργάνωσε βιβλιοθήκες. Αλλά δεν φώναζε. Δεν πρόβαλε τον εαυτό της. Δεν έλεγε “η Δρ Αντωνιάδη”. Έλεγε “Σοφία”.

Όταν ανέλαβε διευθύντρια στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, αντί να κλειστεί σε γραφεία, έβαλε μπροστά τις αναστηλώσεις. Έφτιαξε το Μουσείο του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων. Ξανάχτισε τη Φλαγγίνεια Σχολή. Εξέδωσε το περιοδικό «Θησαυρίσματα». Έσωσε κείμενα, στέγες, εικόνες, βιβλία και ψυχές, όλα μαζί.

Δεν της άρεσαν οι τιμές, αλλά τις πήρε. Χρυσός Σταυρός του Τάγματος της Ευποιΐας. Παράσημο του Φοίνικα. Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Τιμητικός τόμος με τίτλο «Αντίδωρον». Και πάλι, στο εξώφυλλο, μόνο ένα μικρό όνομα: Σοφία.

Πέθανε στην Αθήνα το 1972. Αν δεν την έχεις ξανακούσει, είναι γιατί ποτέ δεν μίλησε για τον εαυτό της. Μόνο για τη γλώσσα της. Τη γλώσσα που ταξίδεψε από την Ορθοδοξία ως τα χειρόγραφα του Πασκάλ, και από τα ευαγγέλια ως τη γοτθική αρχιτεκτονική της Βενετίας.