Ήταν ο πλουσιότερος Έλληνας στην Οδησσό. Και το μόνο που άφησε πίσω του ήταν ένα σχολείο.
Ο Θεόδωρος Ροδοκανάκης ήταν ο πιο ισχυρός Έλληνας της Οδησσού. Δεν άφησε τίποτα πίσω του, παρά μόνο ένα παρθεναγωγείο.
Το όνομά του ακουγόταν με σεβασμό στις αποβάθρες της Οδησσού. Θεόδωρος Ροδοκανάκης. Ένας Έλληνας από τη Χίο που ήρθε σχεδόν άγνωστος και κατέληξε να είναι ο μόνος έμπορος της πόλης με ιδιόκτητο πλοίο. Στην Οδησσό του 19ου αιώνα, ανάμεσα σε Γάλλους τραπεζίτες και Ρώσους αριστοκράτες, ο Ροδοκανάκης ήταν ο άνθρωπος με το όνομα που σήμαινε “ασφάλεια”.
Γεννημένος το 1797 στη Χίο, είδε το νησί του να βυθίζεται στη σφαγή λίγα χρόνια αργότερα. Πέρασε στη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στην Οδησσό το 1819. Εκεί πολιτογραφήθηκε Ρώσος υπήκοος, έστησε επιχείρηση, επένδυσε σε μετοχές και άρχισε να διακινεί προϊόντα με ιδιόκτητο πλοίο, το «Μιχαήλ». Είχε το δικό του εμπορικό δίκτυο μεταξύ Οδησσού, Ταγκανρόγκ, Ροστόφ, Ντουμποσάρι και Ευπατόρια.
Στον κύκλο του ανήκαν διπλωμάτες, αριστοκράτες, Ρώσοι βιομήχανοι, Έλληνες της Διασποράς. Παντρεύτηκε την Ενριέτα Γαλάτη, κόρη του μεγαλεμπόρου Θωμά Γαλάτη, που γνώρισε σε ένα ταξίδι του στη Βιέννη. Μαζί της απέκτησε τέσσερα παιδιά, που παντρεύτηκαν γόνους γνωστών οικογενειών, εκτός από τον Περικλή. Παρά τη ρητή επιθυμία του πατέρα του να παντρευτεί Ελληνίδα, εκείνος πήρε ξένη. Το επεισόδιο αυτό έμεινε σημειωμένο με πικρία στη διαθήκη του Ροδοκανάκη.
Ο ίδιος, όμως, είχε ήδη αποφασίσει τι ήθελε να αφήσει πίσω. Όχι σπίτια, όχι τίτλους, όχι πλοία. Ένα παρθεναγωγείο. Ένα σχολείο για κορίτσια. Μια ευκαιρία για μόρφωση σε μια εποχή που δεν υπήρχε καμία.
Το Ελληνικό Παρθεναγωγείο της Οδησσού, που φέρει το όνομά του, ήταν το στοίχημά του με το μέλλον. Εκτός από αυτό, έκανε δωρεές στην Ελλάδα: πλούσιο διαγωνισμό στην Αθήνα, βοτανική συλλογή στο Πανεπιστήμιο, βιβλία, γη, χρηματικά ποσά. Κι όμως, σήμερα, το όνομά του σπανίως αναφέρεται, ακόμη κι όταν περνάμε έξω από κτήρια που σηκώθηκαν χάρη στον ιδρώτα του.
Πέθανε στις 24 Φεβρουαρίου 1882 στην Οδησσό. Η κηδεία του ήταν από τις πιο επιβλητικές της εποχής. Σήμερα, κανείς δεν ξέρει τον τάφο του. Αλλά το όνομά του συνεχίζει να υπάρχει σε έναν τοίχο σχολείου. Εκεί που μεγαλώνουν παιδιά. Εκεί που κάποιο κορίτσι μπορεί να γίνει ό,τι θέλει. Γιατί κάποιος δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του, ούτε το τι σημαίνει να έχεις και να δίνεις.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
