Ο Δημοσθένης με 120 άντρες νίκησε τους Σπαρτιάτες που δεν νικιόντουσαν με τίποτα

Στο απόγειο του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Σπαρτιάτες θεωρούνταν αήττητοι. Η φήμη τους είχε χτιστεί πάνω σε μάχες σώμα με σώμα, όπου η πειθαρχία και η αφοσίωση υπερτερούσαν της αριθμητικής υπεροχής. Και όμως, το καλοκαίρι του 425 π.Χ., ένας Αθηναίος στρατηγός τους κατέβαλε με μια στρατηγική που άφησε ιστορία. Ονομαζόταν Δημοσθένης.

Όταν οι Αθηναίοι κατέλαβαν το οχυρό της Πύλου, οι Λακεδαιμόνιοι βρέθηκαν παγιδευμένοι σε ένα μακρόστενο νησάκι απέναντι από την ακτή, το Σφακτηρία. Επρόκειτο για ένα σημείο χωρίς νερό, χωρίς φυσική προστασία και με περιορισμένη τροφή. Οι Σπαρτιάτες βρέθηκαν για πρώτη φορά σε θέση άμυνας και παγίδευσης – μια συνθήκη έξω από τη φύση της εκπαίδευσής τους.

Ο Δημοσθένης είχε μαζί του μόλις 120 τοξότες και ελαφρούς οπλίτες. Αντί να τους βάλει να συγκρουστούν μετωπικά, τούς έστησε σε ενέδρες, τους τοποθέτησε στα ψηλά σημεία του νησιού, και τους έδωσε εντολή να επιτίθενται από μακριά με βέλη και ακόντια. Οι βαριά οπλισμένοι Σπαρτιάτες δεν μπορούσαν να ανταποδώσουν – δεν ήταν εκπαιδευμένοι να μάχονται εναντίον αοράτων εχθρών που χτυπούσαν και εξαφανίζονταν.

Όταν το σχέδιο δούλεψε, ο Δημοσθένης προχώρησε στο δεύτερο βήμα: σταδιακή περικύκλωση. Οι Σπαρτιάτες, αποδυναμωμένοι από τη δίψα και την εξάντληση, προσπάθησαν να αποσυρθούν. Εκεί, δέχτηκαν την τελική επίθεση. Ήταν η πρώτη φορά που Σπαρτιάτες παραδίνονταν μαζικά χωρίς να πέσουν μαχόμενοι. Το σοκ στην υπόλοιπη Ελλάδα ήταν τεράστιο.

Ο Κλέων, που είχε στείλει ενισχύσεις και είχε προσπαθήσει να πάρει τα εύσημα, διαψεύστηκε από τον λαμπρότατο σχεδιασμό του Δημοσθένη. Ο ίδιος ο Θουκυδίδης, καταγράφοντας τα γεγονότα, παραδέχθηκε ότι «η ήττα αυτή κατέρριψε τον μύθο της Σπάρτης». Ήταν η πρώτη φορά που το πνεύμα νικούσε το σίδερο. Η στρατηγική του Δημοσθένη έμεινε στην Ιστορία ως ένα από τα κορυφαία δείγματα αμυντικής ιδιοφυΐας στην αρχαιότητα.