Ο Έλληνας που δίδαξε τους ηγέτες της Αναγέννησης, πέρασε πανώλη, έχασε τα παιδιά του και πέθανε πάμπτωχος πουλώντας τα βιβλία του για να επιβιώσει

Στην Κωνσταντινούπολη, λίγα χρόνια πριν από την Άλωση, γεννήθηκε ένας από τους πιο φωτεινούς φάρους της ανθρώπινης γνώσης. Ο Ιωάννης Αργυρόπουλος, διδάσκαλος της αρχαίας ελληνικής σοφίας και γλώσσας, μεγάλωσε σε μια εποχή που το Βυζάντιο έσβηνε, αλλά το πνεύμα του ετοιμαζόταν να αλλάξει τον κόσμο. Από μικρός μπήκε στους κόλπους της Εκκλησίας και συμμετείχε στη Σύνοδο της Φλωρεντίας, όπου γνώρισε τη δυτική σκέψη και συνειδητοποίησε τη δύναμη της σύνθεσης των δύο πολιτισμών.

Το 1443 αναχώρησε για την Πάντοβα, μαθαίνοντας άπταιστα λατινικά, και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με την ελπίδα ότι θα ενώσει πνευματικά την Ανατολή και τη Δύση. Η Άλωση όμως το 1453 διέλυσε κάθε όνειρο. Φεύγει για τη Φλωρεντία και βρίσκει προστασία στον οίκο των Μεδίκων, αναλαμβάνοντας να διδάξει την αρχαία ελληνική στον εγγονό του Κοσμά, τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή, που έμελλε να γίνει ο σημαντικότερος προστάτης της Αναγέννησης.

Στη Φλωρεντία, ο Αργυρόπουλος δεν δίδαξε απλώς γλώσσα. Έφερε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στην καρδιά της δυτικής σκέψης, μεταφράζοντας και σχολιάζοντας τα έργα τους με τέτοιο πάθος, ώστε οι Ιταλοί ουμανιστές να βλέπουν στο πρόσωπό του έναν ζωντανό σύνδεσμο με την κλασική αρχαιότητα. Οι αίθουσές του γέμιζαν από νέους διψασμένους για γνώση, σε μια Φλωρεντία που τότε ήταν το κέντρο της πνευματικής επανάστασης.

Όμως η μοίρα δεν ήταν γενναιόδωρη μαζί του. Το 1471, η πανώλη σαρώνει την πόλη και παίρνει δύο από τα τέσσερα παιδιά του. Συντετριμμένος και εξαντλημένος, αναγκάζεται να φύγει από τη Φλωρεντία. Οι επόμενες του στάσεις –η Ουγγαρία και αργότερα η Ρώμη– δεν φέρνουν τη σωτηρία. Περνά τα τελευταία του χρόνια απομονωμένος και σε βαθιά φτώχεια, βλέποντας τα χέρια του, που κάποτε δίδαξαν βασιλείς και ουμανιστές, να απλώνουν τα ίδια του τα βιβλία στα παζάρια για λίγα κέρματα που θα του εξασφάλιζαν λίγο ψωμί.

Ο Ιωάννης Αργυρόπουλος πέθανε το 1487, μακριά από τη γενέθλια γη του, πάμπτωχος αλλά αθάνατος στις καρδιές όσων αναζητούν την αληθινή πηγή του πνεύματος. Ο άνδρας που άναψε τη σπίθα της Αναγέννησης δεν γεύτηκε τη δόξα της. Έφυγε μόνος, μα άφησε πίσω του έναν κόσμο πιο φωτεινό, πιο ανήσυχο, πιο ανθρώπινο.