Στον Τύρναβο μιλούσαν γερμανικά και έφτιαχναν πετσέτες με χρυσό. Ήταν η Σμύρνη της Θεσσαλίας

Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Τύρναβος δεν ήταν μια απλή επαρχιακή πόλη της Θεσσαλίας. Ήταν ένα από τα ελάχιστα μέρη του ελλαδικού χώρου όπου μπορούσε κανείς να βρει ταυτόχρονα βαφεία, αργαλειούς, εξαγωγές, υφαντά με χρυσές κλωστές, αλλά και ανθρώπους που μιλούσαν γερμανικά. Εδώ δεν μιλούσε απλώς η παράδοση – μιλούσε το εμπόριο, η βιοτεχνία, και μια κοινωνία που έβραζε από ζωή.

Ο Τύρναβος είχε τότε περίπου 1500 οικογένειες, αλλά παλαιότερα είχαν φτάσει και τις 4000. Τα σπίτια, οι μαχαλάδες, τα τζαμιά και οι δρόμοι του είχαν περάσει από αλλεπάλληλες φάσεις πολέμου, πανούκλας και εγκατάλειψης. Παρ’ όλα αυτά, η πόλη αναστήθηκε χάρη στη χειροτεχνία. Δεν ήταν τυχαίο ότι ακόμα και ξένοι περιηγητές έμεναν έκπληκτοι με τα προϊόντα της. Στον Τύρναβο υφαίνονταν καθημερινά εκατοντάδες πετσέτες, σάλια και μαντίλια, όλα φτιαγμένα από νήματα βαμμένα με τεχνικές που μόνο εκεί γνώριζαν.

Ανάμεσα στα υφαντά, υπήρχαν και εκείνα που περιλάμβαναν χρυσό νήμα, μπλεγμένο με το βαμβάκι και το μετάξι. Τα πιο φίνα εξάγονταν, τα υπόλοιπα φοριούνταν από Έλληνες και Τούρκους με υπερηφάνεια. Οι γυναίκες του Τυρνάβου δούλευαν με τον αργαλειό σε ιδιωτικούς χώρους, τα νήματα προέρχονταν από τα γύρω χωριά, και οι βαφές γίνονταν μέσα στην πόλη, όπου λειτουργούσαν τρεις βαφικές μονάδες.

Η πόλη δεν ήταν απομονωμένη. Στον Τύρναβο κατοικούσαν και έμποροι που είχαν ταξιδέψει στη Γερμανία και μιλούσαν άπταιστα τη γλώσσα. Το ίδιο παρατηρούταν και σε γειτονικές πόλεις όπως η Σιάτιστα και η Κοζάνη. Πολλοί από αυτούς είχαν αποκτήσει περιουσία και γνώσεις στο εξωτερικό και προτιμούσαν να χτίσουν εδώ τα σπίτια τους, φέρνοντας μαζί τους όχι μόνο χρήμα αλλά και τρόπους. Ένας από τους πιο πλούσιους κατοίκους του Τυρνάβου είχε ζήσει στη Γερμανία και, όπως αναφέρει ο Άγγλος περιηγητής, αναζητούσε «χόρτο που να μετατρέπει το χαλκό σε χρυσό».

Το κρασί του Τυρνάβου είχε έντονη ρετσίνα, το ύφασμα είχε χρυσό, και οι άνθρωποι ιδέες. Ο Τύρναβος δεν ήταν απλώς μια θεσσαλική κωμόπολη. Ήταν μια μικρή, εμπορική Σμύρνη. Είχε όλα τα στοιχεία: πολιτισμική μίξη, παραγωγή πολυτελών ειδών, εξαγωγικό χαρακτήρα και ένα αστικό ήθος που ξέφευγε από τα στενά της εποχής. Ακόμα και όταν οι πολεμικές συγκρούσεις και η εξάντληση της γης άδειασαν την πόλη από κατοίκους, εκείνοι που έμειναν συνέχισαν να παράγουν, να υφαίνουν, να μιλούν άλλες γλώσσες, να κρατούν ένα κομμάτι από την Ευρώπη μέσα στη σκονισμένη καρδιά της Θεσσαλίας.