Το ποδοσφαιρικό γήπεδο που πρόδωσε τη μυστική βάση των Σοβιετικών στην Κούβα

Σεπτέμβριος του 1970. Ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος U-2 πετά πάνω από την Κούβα, καταγράφοντας τις ακτές και τα εσωτερικά πεδία της χώρας. Ανάμεσα στα χωράφια και τις παράκτιες εγκαταστάσεις, σε μια περιοχή κοντά στον κόλπο του Cienfuegos, εντοπίζεται κάτι που με την πρώτη ματιά μοιάζει ασήμαντο. Ένα γήπεδο ποδοσφαίρου.

Μόνο που στην Κούβα δεν παίζουν ποδόσφαιρο. Το εθνικό τους άθλημα είναι το μπέιζμπολ, σχεδόν εμμονικά. Το ποδόσφαιρο θεωρείται πιο ευρωπαϊκό ή σοβιετικό. Και τότε γεννήθηκε η υποψία: το γήπεδο αυτό δεν ήταν για Κουβανούς. Ήταν για Ρώσους.

Οι δορυφορικές φωτογραφίες έδειχναν μια περίεργη συγκέντρωση εγκαταστάσεων στη νότια ακτή της χώρας. Εκτός από το γήπεδο, υπήρχαν χώροι για βόλεϊ και τένις, λωρίδες άθλησης, ακόμη και εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας που δεν έμοιαζαν με τίποτα κουβανέζικο. Το σύμπλεγμα είχε σχεδόν στρατιωτική συμμετρία. Και κυρίως, δεν είχε ούτε ένα γήπεδο μπέιζμπολ.

Ο ίδιος ο Χένρι Κίσινγκερ φέρεται να είπε τότε: «Οι Κουβανοί παίζουν μπέιζμπολ. Οι Ρώσοι παίζουν ποδόσφαιρο». Η φράση έμεινε θρυλική στα παρασκήνια της διπλωματίας. Οι αναλυτές της CIA κατέληξαν πως επρόκειτο για μυστική σοβιετική βάση με προσωπικό που προετοιμαζόταν για μακρά παραμονή — άρα χρειαζόταν χώρους άθλησης. Ήταν μια μονάδα βαθιάς εγκατάστασης, όχι ένα απλό ναυτικό πέρασμα.

Η τοποθεσία ήταν ιδανική: απομονωμένη, με εύκολη πρόσβαση από τη θάλασσα, και κοντά σε κρίσιμα σημεία του δυτικού ημισφαιρίου. Οι ΗΠΑ αντέδρασαν αμέσως. Οι επαφές ξεκίνησαν με τον ίδιο τον Μπρέζνιεφ. Ο Νίξον απαίτησε αποχώρηση των Σοβιετικών, χωρίς να επαναληφθεί το φιάσκο της Κρίσης των Πυραύλων του 1962.

Η κρίση δεν πήρε ποτέ το μέγεθος εκείνης του ’62, αλλά παραλίγο να οδηγήσει σε μια δεύτερη, σιωπηλή αντιπαράθεση. Ο Τύπος δεν έμαθε σχεδόν τίποτα τότε, και για χρόνια η υπόθεση έμεινε θαμμένη στα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών. Όμως η λεπτομέρεια με το γήπεδο ποδοσφαίρου επέστρεψε, όταν οι στρατιωτικοί ιστορικοί μελέτησαν τα αρχεία των αναγνωρίσεων. Το στοιχείο αυτό θεωρήθηκε το «καρφί» που επιβεβαίωσε την παρουσία των Σοβιετικών.

Ο παράγοντας-κλειδί ήταν πολιτισμικός: το είδος του αθλήματος που επιλέγεται αποκαλύπτει το ποιος ζει εκεί. Και σε αυτή την περίπτωση, το ποδοσφαιρικό γήπεδο μίλησε πιο καθαρά από οποιονδήποτε κατάσκοπο.

Ήταν ένα κομμάτι γης με τέρματα. Κι όμως, προκάλεσε στρατιωτική συναγερμό, διπλωματικό παζάρι και τον φόβο μιας νέας πυρηνικής έντασης. Μερικές γραμμές στη γη — αλλά με το λάθος άθλημα.

Πηγές

Naval War College Review – Soviet Base at Cienfuegos (1970)

History Collection – A Sports Dispute Started the Crisis

JSTOR – The Naval Facility at Cienfuegos

Washington Post – Russia Has Base in Cuba, Reagan Says (1980)

Διαβάστε ακόμα

Γιατί ο Ψυχρός Πόλεμος ονομάστηκε Ψυχρός;

Κατασκοπία στον Ψυχρό Πόλεμο: Οι έξι διάσημες υποθέσεις

Αναβιώνει ο «Ψυχρός Πόλεμος» Ρωσίας και ΗΠΑ