Το σπίτι του φιλέλληνα στο Μόναχο που έγινε το κρυφό σχολείο των Ελλήνων πριν από την Επανάσταση
Στο Μόναχο, ένας Γερμανός φιλέλληνας μετέτρεψε το σπίτι του σε κρυφό σχολειό, δίνοντας στους Έλληνες νέους παιδεία και φλόγα για την Επανάσταση.
Στις αρχές του 19ου αιώνα, το Μόναχο δεν είχε ακόμη το μεγαλείο της μετέπειτα πρωτεύουσας των τεχνών. Κι όμως, σε μια γειτονιά του, ένα συνηθισμένο σπίτι έμελλε να μετατραπεί σε τόπο όπου χτιζόταν το πνεύμα της ελευθερίας για μια χώρα μακρινή, την Ελλάδα. Ο Ειρηναίος Θείρσιος, ένας Γερμανός φιλόλογος με πάθος για τον ελληνικό πολιτισμό, άνοιξε εκεί ένα κρυφό σχολειό για τους υπόδουλους Έλληνες νέους.
Ο ίδιος γεννήθηκε στη Σαξονία, σπούδασε θεολογία και φιλολογία, και πολύ γρήγορα ξεχώρισε στη Βαυαρία ως δάσκαλος και διανοούμενος. Αντί όμως να ακολουθήσει τον συνηθισμένο δρόμο ενός πανεπιστημιακού, αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στην ιδέα ότι η Ελλάδα έπρεπε να αναστηθεί. Στο σπίτι του στο Μόναχο δεχόταν νεαρούς Έλληνες, παιδιά εμπόρων, προσφύγων και σπουδαστών, και τους μύησε στα γράμματα, στην ιστορία και στα ιδανικά.
Η εικόνα πρέπει να ήταν παράξενη για τους γείτονες: Έλληνες έφηβοι να διαβάζουν Όμηρο, να μαθαίνουν αρχαία ελληνικά με τον ίδιο ρυθμό που μάθαιναν και γερμανικά, να συζητούν για τη δημοκρατία και τους κλασικούς. Ο Θείρσιος τους δίδασκε όχι μόνο γλώσσα αλλά και συνείδηση, τους έδειχνε ότι η πατρίδα τους είχε ένδοξο παρελθόν και μπορούσε να έχει και μέλλον. Το σαλόνι του σπιτιού του έγινε μια παράλληλη Σχολή Αθηνών στην καρδιά της Βαυαρίας.
Από το 1812 είχε ήδη αρχίσει να εργάζεται για τον ελληνισμό. Δεν αρκέστηκε στις διδασκαλίες, αλλά ίδρυσε φιλελληνικούς συλλόγους και οργάνωσε εράνους για να στηριχτεί ο ξεσηκωμός του 1821. Υπήρξε ο εμπνευστής της Γερμανικής Λεγεώνας, ενός σώματος που σχεδιάστηκε να πολεμήσει για την Ελλάδα. Η ιδέα γεννήθηκε στο Μόναχο, αλλά η σπίθα άναψε από εκείνο το σπίτι-σχολείο, όπου κάθε μάθημα θύμιζε στους νέους ότι η πατρίδα τους τους χρειαζόταν.
Το σαλόνι που έγινε φυτώριο αγωνιστών
Οι μαθητές που πέρασαν από εκεί δεν έμειναν απλοί θεατές της Ιστορίας. Μερικοί γύρισαν πίσω και έγιναν δάσκαλοι, άλλοι αγωνιστές, άλλοι δημόσιοι άνδρες στο νεοσύστατο κράτος. Στη μνήμη τους, το σπίτι στο Μόναχο έμεινε σαν τόπος μύησης. Για τον Θείρσιο, κάθε μάθημα ήταν μια πράξη αντίστασης, κάθε βιβλίο ένα όπλο απέναντι στη λήθη που ήθελε να επιβάλει η Οθωμανική εξουσία.
Όταν η Επανάσταση άρχισε, ο Θείρσιος έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς διαμεσολαβητές της Ελλάδας στην Ευρώπη. Έγραφε, μιλούσε, έπειθε βασιλιάδες και υπουργούς. Χάρη στη δική του επιμονή, η Βαυαρία αγκάλιασε την ελληνική υπόθεση, και το 1832 στήριξε την επιλογή του Όθωνα ως πρώτου βασιλιά. Δεν ήταν τυχαίο: από το ίδιο σπίτι όπου διδάσκονταν Έλληνες μαθητές, σχεδιάζονταν τα παρασκήνια ενός νέου βασιλείου.
Το 1831 ταξίδεψε στην ίδια την Ελλάδα. Είδε τα ερείπια της Ακρόπολης, πληγωμένα από πολιορκίες και κανονιοβολισμούς. Δεν έμεινε απαθής. Ίδρυσε επιτροπή για την αποκατάσταση του Ερεχθείου, γιατί πίστευε ότι τα μνημεία έπρεπε να σταθούν ξανά όρθια, όπως και το έθνος. Η αγάπη του για την κλασική αρχαιότητα δεν ήταν ακαδημαϊκή· ήταν ζωντανή, με πράξεις και έργα.
Τα συγγράμματά του έκαναν τον γύρο της Ευρώπης. Η «Ελληνική Γραμματική» του, η μετάφραση του Πινδάρου, και κυρίως το γαλλικό έργο του για την κατάσταση της Ελλάδας το 1833, ήταν εργαλεία που έδειχναν στους Ευρωπαίους ότι οι Έλληνες άξιζαν την ελευθερία τους. Μέσα από τις σελίδες του, το «κρυφό σχολειό» του Μονάχου συνέχιζε να διδάσκει ακόμη και σε όσους δεν είχαν πατήσει ποτέ εκεί.
Ο Θείρσιος τιμήθηκε στη Βαυαρία ως «Διδάσκαλος της Βαυαρίας», αλλά για την Ελλάδα ήταν κάτι περισσότερο. Ήταν ο ξένος που έγινε Έλληνας με την ψυχή. Ο άνθρωπος που έδειξε πως η λευτεριά δεν γεννιέται μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στα σπίτια που γεμίζουν φως και γνώση. Η οδός Θείρσιου στην Αθήνα δεν είναι απλώς τιμή· είναι υπόμνηση μιας ιστορίας που ξεκίνησε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.
Σήμερα, λίγοι θυμούνται πως στο Μόναχο υπήρξε ένα σπίτι που έγινε κρυφό σχολειό των Ελλήνων. Κι όμως, εκεί μέσα φυτεύτηκε ο σπόρος μιας επανάστασης που δεν θα σταματούσε ώσπου να δει τη σημαία να κυματίζει στην Ακρόπολη. Ο Θείρσιος δεν ήταν Έλληνας στο αίμα, αλλά με το έργο του κέρδισε μια θέση στην Ιστορία μας, δίπλα στους δικούς μας.
Διαβάστε ακόμα :
Ο ξένος που έβαλε γιατρό να χαρακτηρίσει τρελό τον βασιλιά της Ελλάδας για να την κυβερνήσει αυτός
Ανδροσθένης ο Θάσιος, ο άγνωστος χαρτογράφος των θαλασσών του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
