Το ξανθό κτήνος που φοβόταν και ο ίδιος ο Χίτλερ

Ο Ράινχαρντ Χάιντριχ ήταν το είδος του ανθρώπου που προκαλούσε σιωπή όταν έμπαινε σε μια αίθουσα. Ψηλός, αυστηρός, με παγωμένο βλέμμα και ένα πρόσωπο που δεν έδειχνε τίποτα. Ήταν από τους πρώτους πυρήνες των SS, και έφτασε να γίνει το δεξί χέρι του Χίμλερ. Όμως η πραγματική του δύναμη δεν φαινόταν στη στολή – φαινόταν στο βλέμμα των υπολοίπων όταν μιλούσαν για αυτόν.

Το προσωνύμιό του δεν του το έδωσαν οι εχθροί. Ήταν οι δικοί του που τον ονόμασαν «το ξανθό κτήνος». Ήξεραν πως ήταν ένας άνθρωπος χωρίς αναστολές, χωρίς ενοχές, χωρίς εσωτερική αντίσταση. Οργάνωνε εξοντώσεις με την ακρίβεια τραπεζίτη και την ψυχραιμία χειρουργού. Όχι από μίσος – αλλά από δέσμευση στη “δουλειά”.

Ήταν αυτός που κάλεσε τη Διάσκεψη της Βάνζεε. Ήταν αυτός που έθεσε τις βάσεις για την Τελική Λύση. Η μαζική εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων δεν ήταν κάποια ιδέα του Χίτλερ που εκτελέστηκε από άλλους – ήταν πρωτοβουλία του Χάιντριχ, μεθοδική, οργανωμένη, φρικιαστικά αποτελεσματική.

Ο Χίμλερ, παρότι ανώτερός του, τον φοβόταν. Δεν είχε το πνευματικό βάθος, την αποφασιστικότητα και την ευφυΐα να τον ελέγξει. Τον θαύμαζε αλλά ένιωθε πάντα ένα βήμα πίσω. Ο Χίτλερ, παρότι του έδινε εξουσία, τον κρατούσε σε απόσταση. Δεν του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη – ίσως γιατί ένιωθε πως αυτός ο άνθρωπος θα μπορούσε μια μέρα να στραφεί εναντίον του, όχι με προδοσία, αλλά με μεγαλύτερη ικανότητα.

Ο Γκέμπελς κάποτε έγραψε πως ο Χάιντριχ έμοιαζε με μηχανή, και πως δεν ήξερες αν σκεφτόταν σαν άνθρωπος ή σαν μηχανισμός που απλώς εκτελεί εντολές με ακρίβεια και χωρίς συναίσθημα. Ήταν ίσως ο μόνος υψηλόβαθμος ναζί που δεν ενδιαφερόταν για την εικόνα του – μόνο για το αποτέλεσμα.

Όταν δολοφονήθηκε στην Πράγα από Τσέχους αντιστασιακούς, η αντίδραση της ναζιστικής ηγεσίας δεν ήταν ενιαία. Κάποιοι τον θρήνησαν. Άλλοι –αθόρυβα– ένιωσαν ανακούφιση. Ένας άνθρωπος σαν τον Χάιντριχ δεν ήταν απλώς εργαλείο. Ήταν ενδεχόμενη απειλή. Κάποιοι ήξεραν πως η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να τον αντέξει μετά τον πόλεμο – και ίσως ούτε το ίδιο το Τρίτο Ράιχ.