Γιατί η Καθαρά Δευτέρα λέγεται Καθαρά;

Η Καθαρά Δευτέρα δεν είναι μια απλή αργία με χαρταετούς και σαρακοστιανά τραπέζια. Είναι μια μέρα βαθιά ριζωμένη στην ορθόδοξη παράδοση, μια πνευματική και σωματική αφετηρία που οδηγεί στο Πάσχα. Ονομάζεται “Καθαρά” γιατί σηματοδοτεί τον καθαρμό της ψυχής και του σώματος, την έξοδο από τις απολαύσεις της Αποκριάς και την είσοδο σε μια περίοδο προσευχής, νηστείας και εσωτερικής προετοιμασίας.

Από τους πρώτους κιόλας αιώνες του Χριστιανισμού, η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτούσε την έναρξη της Μεγάλης Σαρακοστής, της 40ήμερης νηστείας που προετοιμάζει τους πιστούς για την Ανάσταση του Χριστού. Η Εκκλησία καλεί τους χριστιανούς να “καθαριστούν” όχι μόνο από τις τροφές που προκαλούν σωματικές απολαύσεις, αλλά και από τις αμαρτίες και τα πάθη τους. Οι πρώτοι μοναχοί και ασκητές αφιέρωναν αυτή τη μέρα σε αυστηρή νηστεία, προσευχή και περισυλλογή, παραδίδοντας το παράδειγμα για τους πιστούς.

Το όνομα “Καθαρά” προέρχεται από το έθιμο της αρχαίας Εκκλησίας, κατά το οποίο οι πιστοί ζητούσαν συγχώρεση ο ένας από τον άλλον και εξομολογούνταν τις αμαρτίες τους πριν μπουν στη Σαρακοστή. Αυτό ήταν ένα συμβολικό πλύσιμο της ψυχής, όπως και ο καθαρισμός των σκευών και των σπιτιών από κάθε ίχνος ζωικής τροφής, που θεωρούνταν πλέον απαγορευμένη μέχρι το Πάσχα.

Η ημέρα αυτή συνοδεύεται από τα περίφημα Κούλουμα, την έξοδο στη φύση, όπου οι πιστοί γιορτάζουν με νηστίσιμα εδέσματα. Η λαγάνα, το ψωμί χωρίς προζύμι, θυμίζει το “άζυμο” των αρχαίων Εβραίων που έτρωγαν στην Έξοδο από την Αίγυπτο, ενώ το πέταγμα του χαρταετού έχει συνδεθεί με τη συμβολική ανύψωση της ψυχής προς τον Θεό.

Η Καθαρά Δευτέρα δεν είναι απλώς μια μέρα χαλάρωσης, αλλά η πύλη που οδηγεί στη Σαρακοστή και στην πνευματική προετοιμασία για το μεγαλύτερο γεγονός της Χριστιανοσύνης: την Ανάσταση.