Μπέρδεψαν μια πόλη και νόμιζαν οτι ήταν στρατηγός. Του έγραψαν τραγούδι, του έφτιαξαν μπύρα και πήγαν να τον παρασημοφορήσουν
Τον έκαναν θρύλο, του αφιέρωσαν μπύρες και τραγούδια. Κι όταν πήγαν να τον παρασημοφορήσουν, έμαθαν την αλήθεια: ο στρατηγός Χάρκοφ δεν υπήρχε.
Ήταν Απρίλιος του 1919. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά στη Ρωσία, ο εμφύλιος μεταξύ Μπολσεβίκων και Λευκών Μαχητών μαινόταν. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, φανατικός αντιμπολσεβίκος, εκφωνεί έναν πύρινο λόγο για τη σημασία της συμμαχίας με τον Λευκό Στρατό. Αναφέρεται με θέρμη στον στρατηγό Ντενίκιν, στον ναύαρχο Κόλτσακ, και κυρίως στον ηρωικό στρατηγό Χάρκοφ.
Τα λόγια του ταξιδεύουν στις εφημερίδες όλης της Ευρώπης. Μέσα σε μέρες, ο στρατηγός Χάρκοφ γίνεται σύμβολο αντίστασης. Το όνομά του μπαίνει σε καφέδες, μπύρες, τραγούδια, γυναικεία καπέλα, αντρικές τιράντες, ακόμη και σε ξυραφάκια. Πολλοί πιστεύουν πως πρόκειται για τον μεγαλύτερο αντίπαλο του μπολσεβικισμού. Τόσο πολύ, που ο βασιλιάς Γεώργιος Ε’ αποφασίζει να του απονείμει τον Σταυρό του Αγίου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου.
Στις 31 Αυγούστου 1919, μια βρετανική αντιπροσωπεία ταξιδεύει με τιμές στην έδρα του Λευκού Στρατού στη νότια Ρωσία. Εκεί τους υποδέχεται ο στρατηγός Ντενίκιν. Ο μεταφραστής τού εξηγεί τον λόγο της επίσκεψης: έχουν έρθει να παρασημοφορήσουν τον στρατηγό Χάρκοφ. Ο Ντενίκιν παγώνει. Δεν υπάρχει κανένας Χάρκοφ. Ούτε στον στρατό του. Ούτε καν στη Ρωσία.
Η αμηχανία είναι τεράστια. Ψάχνουν στα έγγραφα, στις αναφορές, στα αρχεία. Τίποτα. Ο “στρατηγός” Χάρκοφ δεν είναι πρόσωπο. Είναι η πόλη Χάρκοβο, απ’ όπου προέρχονταν οι πολεμικές ανταποκρίσεις. Το όνομα είχε εμφανιστεί τόσες φορές σε ρεπορτάζ, που κάποιοι Άγγλοι δημοσιογράφοι θεώρησαν πως πρόκειται για ηγετική φυσιογνωμία.
Η αποστολή δεν μπορεί να επιστρέψει άπραγη. Το μετάλλιο πρέπει να δοθεί. Έτσι αποφασίζουν να το απονείμουν στον στρατηγό Βλαντίμιρ Μέι-Μαγιέφσκι, που βρισκόταν στην ίδια περιοχή και ήταν όντως υπαρκτό πρόσωπο. Δεν ήταν “ήρωας του λαού” όπως ο Χάρκοφ — αλλά τουλάχιστον υπήρχε.
Το περιστατικό έμεινε κρυφό για χρόνια, αλλά όταν διέρρευσε, έγινε ένα από τα πιο αμήχανα επεισόδια της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής. Μια υπερδύναμη είχε παρασημοφορήσει… ένα τοπωνύμιο. Η πόλη Χάρκοβο είχε γίνει, έστω για λίγο, ήρωας. Και όλοι είχαν πιστέψει πως ήταν άνθρωπος.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
