Η Ελληνίδα νοσοκόμα που έγινε «μάνα του στρατιώτη» και άλλαξε για πάντα τη νοσηλευτική στην Ελλάδα

Η Αθηνά Μεσολωρά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1889, κόρη του καθηγητή Ιωάννη Μεσολωρά. Από μικρή μεγάλωσε σε περιβάλλον παιδείας και πειθαρχίας. Στα 22 της χρόνια, το 1911, αναλαμβάνει τη διεύθυνση της πρώτης Πρακτικής Σχολής Αδελφών Νοσοκόμων. Δεν αρκείται σε απλές οδηγίες· στήνει αυστηρά πρότυπα εκπαίδευσης, θεσπίζει πειθαρχία και καθαριότητα, και δημιουργεί ένα σχολείο που θα γίνει πρότυπο για τις επόμενες γενιές.

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Εκστρατεία υπηρέτησε ως προϊσταμένη νοσοκόμα σε μέτωπα και μετόπισθεν. Έμαθε από πρώτο χέρι την αγωνία των τραυματιών, την κούραση των συναδέλφων, τις ατελείωτες ώρες κάτω από αντίξοες συνθήκες. Συχνά κάλυπτε η ίδια βάρδιες άλλων νοσοκόμων για να τους δώσει λίγες ώρες ανάπαυσης, χωρίς να παραπονιέται.

Το 1920 ταξιδεύει στο Λονδίνο για σπουδές Δημόσιας Υγείας στο King’s College με υποτροφία. Επιστρέφοντας, φέρνει στην Ελλάδα νέα συστήματα, πρωτόκολλα και μεθόδους. Το 1923 μπαίνει στη διοίκηση του Τμήματος Νοσοκόμων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και το 1924 αναλαμβάνει τη διεύθυνσή του. Δημιουργεί την πρώτη τριετή σχολή νοσηλευτικής και επισκεπτριών, ενώ το 1930 αναλαμβάνει τη διεύθυνση των αδελφών νοσοκόμων στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού.

Το 1939 τιμάται με το παράσημο Florence Nightingale, τη μεγαλύτερη διεθνή διάκριση για νοσηλευτές. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, έχοντας έτοιμο σχέδιο επιστράτευσης, κινητοποιεί άμεσα χιλιάδες εθελόντριες νοσοκόμες. Στέλνει κλιμάκια στα βουνά της Πίνδου, στα μετόπισθεν και στα πρόχειρα χειρουργεία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, τρεις χιλιάδες διακόσιες γυναίκες υπηρετούν υπό την καθοδήγησή της, προσφέροντας φροντίδα σε δεκάδες χιλιάδες τραυματίες.

Η παρουσία της στα χειρουργεία του μετώπου ήταν αδιάκοπη. Οργάνωνε θαλάμους με ό,τι υλικά υπήρχαν, καθοδηγούσε τις νέες αδελφές και ενίσχυε το ηθικό των στρατιωτών. Το πείσμα και η αφοσίωσή της ενέπνευσαν γενιές νοσοκόμων, ενώ η φράση «η μάνα του στρατιώτη» έγινε συνώνυμό της.

Δεν περιορίστηκε μόνο στον πόλεμο. Σε φυσικές καταστροφές, όπως ο σεισμός της Κορίνθου το 1928, ηγήθηκε αποστολών περίθαλψης, με σκηνές-ιατρεία και οργανωμένα συσσίτια. Πίστευε πως η υγεία είναι συνολική φροντίδα, σωματική και ψυχική.

Από το 1955 ως το 1965 υπηρέτησε ως πρόεδρος του Εθνικού Συνδέσμου Νοσηλευτών Ελλάδος. Διεκδίκησε καλύτερη εκπαίδευση, αξιοπρεπείς μισθούς και θεσμική αναγνώριση για το επάγγελμα. Μέχρι το τέλος της ζωής της, παρέμενε παρούσα στις αίθουσες διδασκαλίας και στους θαλάμους, σαν να μην είχε αποσυρθεί ποτέ.

Πέθανε στην Αθήνα στις 9 Σεπτεμβρίου 1965 και κηδεύτηκε από τον Μητροπολιτικό Ναό. Στη μνήμη της, ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος φιλοτέχνησε προτομές που κοσμούν τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και την ομώνυμη πλατεία. Ο Ερυθρός Σταυρός θέσπισε μετάλλιο αρετής με το όνομά της, για να θυμίζει στις επόμενες γενιές πως η νοσηλευτική δεν είναι απλώς επάγγελμα, αλλά λειτούργημα.

Η Αθηνά Μεσολωρά άφησε πίσω της όχι μόνο θεσμούς και διακρίσεις, αλλά και μια νοοτροπία: πως η φροντίδα του άλλου απαιτεί γνώση, πειθαρχία, ανιδιοτέλεια και καρδιά.

Διαβάστε επίσης

Ο λαός που έγραψε με ήχους και άλλαξε τον κόσμο

Κατέγραψε την αρχαία Ελλάδα με το χέρι, χωρίς GPS πριν 600 χρόνια. Τον έλεγαν Κυριάκο