Όταν οι Ιταλοί μπήκαν στα Δωδεκάνησα, υποσχέθηκαν ότι θα φύγουν. Δεν έφυγαν ποτέ.

Το 1912, σε έναν κόσμο που διαλυόταν από αυτοκρατορίες και χτιζόταν από καιροσκόπους, οι Ιταλοί εμφανίστηκαν στα Δωδεκάνησα με αποβατικά. Πρώτα στην Αστυπάλαια στις 28 Απριλίου. Ύστερα, στη Ρόδο. Οι Τούρκοι οχυρώθηκαν στο χωριό Ψίνθος. Κράτησαν μέχρι τις 17 Μαΐου. Μετά παραδόθηκαν. Οι Ιταλοί, με στρατιωτική ευγένεια, διαβεβαίωσαν τους νησιώτες: η κατοχή είναι προσωρινή. Δεν θα μείνουμε. Μα ήξεραν ήδη ότι δεν θα φύγουν.

Σε λιγότερο από έναν μήνα, είχαν πάρει τη Χάλκη, την Κάλυμνο, την Κάσο, την Κάρπαθο, τη Λέρο, τη Νίσυρο, την Πάτμο, την Τήλο, τη Σύμη και την Κω. Η σημαία τους κυμάτιζε σε ναούς, τελωνεία, λιμάνια. Η Ελλάδα πολεμούσε τότε αλλού. Δεν μπορούσε να απαντήσει. Οι νησιώτες σφίγγαν τα δόντια και κρατούσαν τα ελληνικά τραγούδια για τις γιορτές.

Οι Ιταλοί ήθελαν να δείξουν ότι ήταν “καλοί κατακτητές”. Άφησαν στους κατοίκους ελπίδες. Μοίρασαν τρόφιμα. Έχτισαν σχολεία. Μα πίσω από τις χειραψίες έφερναν μαζί και διαταγές από τη Ρώμη. Επέβαλαν τον φασισμό, τη γλώσσα τους, ακόμα και τη σημαία τους στις εκκλησίες. Η ελληνική παιδεία απαγορεύτηκε. Πολλοί δάσκαλοι διώχθηκαν. Όσοι έμειναν, έγιναν ιερείς σε κατηχητικά-βιτρίνες, που έκρυβαν μέσα τους την ελληνική γλώσσα.

Οι νησιώτες άκουγαν καθημερινά τη λέξη prossimamente – σύντομα. Σύντομα θα φύγουμε, σύντομα θα τελειώσει, σύντομα θα επιστρέψει η ελευθερία. Κάθε μέρα ήταν πιο σύντομα από την προηγούμενη. Και κάθε μέρα ο ήλιος έδυε πίσω από μια ιταλική φρουρά.

Χρειάστηκε ένας παγκόσμιος πόλεμος για να αρχίσει να λυγίζει η κατοχή. Το 1943, μετά την πτώση του Μουσολίνι, ήρθαν οι Γερμανοί. Πιο σκληροί, πιο ανοιχτοί στον τρόμο. Οι νησιώτες έζησαν πείνα, στρατόπεδα, βομβαρδισμούς. Μα δεν λύγισαν. Και όταν τελικά έφυγαν και οι τελευταίοι Ιταλοί και Γερμανοί, δεν υπήρχε πια ψευδαίσθηση.

Η ένωση με την Ελλάδα ήρθε το 1948. Η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάλυμνος, η Λέρος, η Πάτμος, η Κως, όλα τα νησιά γύρισαν εκεί που ανήκαν. Μα η μνήμη έμεινε. Μνήμη 36 ετών με ένα ψέμα για αρχή: ότι «σύντομα θα φύγουμε».