Γιατί οι νύχτες καύσωνα είναι πιο επικίνδυνες από τις μέρες

Τις μέρες του καύσωνα, όλοι στρέφουν το βλέμμα στον ήλιο του μεσημεριού. Στις 14:00, στα 40°C, φαίνεται πως η απειλή βρίσκεται εκεί. Κι όμως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος έρχεται μετά τη δύση. Όταν πέφτει το σκοτάδι και δεν πέφτει η θερμοκρασία.

Αυτό που κάνει τις νύχτες καύσωνα τόσο επικίνδυνες είναι ότι το σώμα δεν προλαβαίνει να «ξεφορτωθεί» τη ζέστη που κουβαλάει από τη μέρα. Αν η θερμοκρασία παραμένει υψηλή, το κυκλοφορικό και το νευρικό σύστημα συνεχίζουν να δουλεύουν σε κατάσταση stress — χωρίς ανάπαυση, χωρίς αποκατάσταση. Η θερμική επιβάρυνση γίνεται αθροιστική.

Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος δεν είναι σταθερή: ανεβοκατεβαίνει φυσικά κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Τις πρώτες νυχτερινές ώρες πέφτει φυσιολογικά, για να βοηθήσει τον οργανισμό να ξεκουραστεί. Όταν όμως έξω έχει ακόμη 30 βαθμούς στις 2:00 τα ξημερώματα, η θερμορύθμιση διαταράσσεται. Το σώμα δεν βρίσκει διέξοδο.

Το 2003, ο φονικός καύσωνας στη Γαλλία σκότωσε πάνω από 15.000 ανθρώπους, πολλοί εκ των οποίων υπέστησαν καρδιολογικές κρίσεις μέσα σε διαμερίσματα που δεν δροσίστηκαν ούτε τη νύχτα. Στην Αθήνα, το 1987, το ίδιο φαινόμενο είχε τραγικές συνέπειες σε ηλικιωμένους που κοιμήθηκαν με 34°C μέσα στο σπίτι.

Οι θερμές νύχτες αυξάνουν τη θνησιμότητα όχι μόνο λόγω θερμοπληξίας, αλλά και επειδή δεν επιτρέπουν στο σώμα να ανακάμψει. Αυτός ο φαύλος κύκλος οδηγεί σε αθροιστική κατάρρευση της φυσιολογικής λειτουργίας. Οι άνθρωποι με καρδιαγγειακά προβλήματα, οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους και οι ηλικιωμένοι επηρεάζονται πρώτοι.

Το σύστημα HEAT-ALARM του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών επισημαίνει πλέον την απουσία νυχτερινής δροσιάς ως καθοριστικό παράγοντα επικινδυνότητας. Ακόμη κι αν η μέγιστη της ημέρας είναι 37°C, όταν η ελάχιστη μένει στους 28°C, ο κίνδυνος αυξάνεται εκθετικά.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει επισημάνει ότι «οι θερμές νύχτες μειώνουν τον ύπνο REM, αυξάνουν τις αρρυθμίες και τον κίνδυνο αγγειακού επεισοδίου». Η Κλινική Mayo των ΗΠΑ προσθέτει ότι επηρεάζονται ακόμα και υγιείς νέοι, αν δεν υπάρχει επαρκής δροσισμός.

Στην Ελλάδα, πολλές κατοικίες δεν διαθέτουν κλιματισμό ή ανεμιστήρες. Οι θερμές νύχτες πλήττουν πιο έντονα περιοχές με αστική θερμική νησίδα, όπως το κέντρο της Αθήνας ή της Λάρισας, όπου τα υλικά της πόλης διατηρούν τη θερμότητα για ώρες.

Αυτές οι νύχτες είναι «σιωπηλές δολοφόνοι». Δεν προκαλούν θορύβους, δεν μοιάζουν τρομακτικές. Κι όμως, φθείρουν τον οργανισμό χωρίς να το καταλαβαίνεις. Το θερμικό stress που μαζεύεται, επηρεάζει κάθε σύστημα του σώματος. Κι όταν τελικά εκδηλωθεί, είναι ήδη αργά.

Για να μειωθεί ο κίνδυνος, οι ειδικοί προτείνουν δροσερό ντους πριν τον ύπνο, χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών, παραμονή σε δημόσιους δροσερούς χώρους όπου υπάρχει δυνατότητα, και αποφυγή σωματικής δραστηριότητας μετά τη δύση του ηλίου. Αλλά το κυριότερο: προσοχή τις νύχτες. Δεν είναι “ασφαλείς ώρες”. Είναι οι ώρες που το σώμα πρέπει να σωθεί.

Διαβάστε ακόμα

Έρχεται τελικά νέος καύσωνας; Πότε ξεκινά και μέχρι πότε θα διαρκέσει

Τι ειναι ο λιβανέζικος καύσωνας που έρχεται στην Ελλάδα

Θερμοπληξία: Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς την αντιμετωπίζουμε

Πηγές
World Health Organization – Heat and Health
CDC – Heat-Related Illnesses
The Lancet – Impact of nighttime temperatures on mortality
NOAA Climate.gov – Dangerous nights: the rise of hot minimum temperatures