Γιατί δεν πήρε Νόμπελ ο Tolkien που έγραψε τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών; Ποια ήταν η επίσημη απάντηση της επιτροπής;

Το 1961, ο J.R.R. Tolkien είχε ήδη αλλάξει τον κόσμο της λογοτεχνίας. Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών είχε γίνει φαινόμενο. Εκατομμύρια αναγνώστες βυθίζονταν στη Μέση Γη, σε μια εποχή όπου η φαντασία δεν θεωρούνταν ακόμα σοβαρή λογοτεχνία. Κι όμως, κάποιος πρότεινε τον Tolkien για Νόμπελ Λογοτεχνίας. Και η επιτροπή απάντησε με ένα απλό, σχεδόν περιφρονητικό “όχι”.

Τα πρακτικά της Σουηδικής Ακαδημίας αποχαρακτηρίστηκαν το 2011, πενήντα χρόνια μετά. Εκεί βρέθηκε η ακριβής αιτιολόγηση. Ο Σουηδός λογοτέχνης Anders Österling, μέλος της επιτροπής, έγραψε ξεκάθαρα ότι η υποψηφιότητα Tolkien απορρίφθηκε επειδή:

“Η πρόζα του Tolkien δεν ανταποκρίνεται με κανέναν τρόπο στην αφήγηση της υψηλότερης ποιότητας.”

Αυτό ήταν όλο. Δεν μπήκαν καν στον κόπο να σχολιάσουν τον λογοτεχνικό του κόσμο, τη γλωσσοπλασία, τη μυθολογία που δημιούργησε από το μηδέν. Ούτε το γλωσσολογικό του υπόβαθρο, ούτε το βάθος του καλού και του κακού στο έργο του. Τον έκριναν σαν να ήταν απλώς ένας ακόμα συγγραφέας φαντασίας.

Αυτό το “όχι” στοίχισε. Δεν υπήρξε δεύτερη ευκαιρία. Ο Tolkien δεν τιμήθηκε ποτέ με το Νόμπελ. Και ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών παρέμεινε ένα από τα πιο επιδραστικά έργα του 20ού αιώνα — χωρίς το βάρος ενός βραβείου, αλλά με την αγάπη εκατοντάδων εκατομμυρίων.

Κι αν σήμερα η φανταστική λογοτεχνία κερδίζει βραβεία, μεταφορές και αναγνώριση, είναι γιατί ένας Άγγλος καθηγητής Οξφόρδης έφτιαξε έναν ολόκληρο κόσμο χωρίς να χρειαστεί κανένα μετάλλιο για να τον υπερασπιστεί.