Μπορείς να κρυώσεις από το κρύο; Γιατί το λένε κρυολόγημα αν δεν φταίει ο καιρός;

Ονομάζεται “κρυολόγημα” εδώ και αιώνες, αλλά στην πραγματικότητα το κρύο δεν είναι αυτό που σε αρρωσταίνει. Η λέξη παρέμεινε, ο μύθος επιβιώνει, αλλά η επιστήμη λέει άλλα. Οι ιοί είναι οι πραγματικοί υπαίτιοι και όχι η χαμηλή θερμοκρασία. Κι όμως, σε κάθε αλλαγή καιρού, οι περισσότεροι ντύνονται βαριά για να «μην κρυώσουν».

Ο ρινοϊός, ο συχνότερος ένοχος για το κοινό κρυολόγημα, δεν έχει καμία ιδιαίτερη προτίμηση στο κρύο. Η μετάδοση γίνεται μέσω σταγονιδίων, επαφής με επιφάνειες και τρίψιμο των ματιών ή της μύτης με μολυσμένα χέρια. Αν κρυώνεις, είναι επειδή κόλλησες έναν ιό, όχι επειδή βγήκες με βρεγμένα μαλλιά ή χωρίς κασκόλ.

Το μπέρδεμα ξεκίνησε από πολύ παλιά. Οι γιατροί του Μεσαίωνα πίστευαν πως το κρύο «μπαίνει στα κόκαλα». Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και Έλληνες συνέδεαν την έκθεση στο κρύο με ανισορροπίες στο σώμα. Η ίδια η λέξη “κρυολόγημα” έμεινε ως περιγραφή των συμπτωμάτων — όχι της αιτίας. Πράγματι, όταν κρυώνεις, ρίγη, καταρροή και φτερνίσματα μοιάζουν φυσικά επακόλουθα. Αλλά η σύμπτωση δεν είναι αιτία.

Σε κρύες εποχές, ο κόσμος μαζεύεται σε κλειστούς χώρους. Αυτή η συνθήκη είναι ιδανική για τη μετάδοση ιών. Όσο πιο κλειστός ο χώρος, τόσο πιο εύκολη η εξάπλωση. Επιπλέον, η χαμηλή υγρασία το χειμώνα ξηραίνει το ρινικό επιθήλιο, κάνοντάς το πιο ευάλωτο στους ιούς. Το ίδιο και η αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού λόγω κακής διατροφής, στρες ή έλλειψης ύπνου.

Κι όμως, η ιδέα πως “βγήκα χωρίς ζακέτα και κόλλησα” επιβιώνει. Οι μαμάδες, οι γιαγιάδες, ακόμα και οι γιατροί μερικές φορές την αναπαράγουν. Το κρύο ως έννοια δεν προκαλεί ασθένεια. Μπορεί να αποδυναμώσει προσωρινά την άμυνα του οργανισμού σου, αλλά για να αρρωστήσεις χρειάζεται ένας και μόνο παράγοντας: ένας ιός.

Οι επιστήμονες έχουν πια αποδείξει πως ο άνθρωπος μπορεί να εκτεθεί σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες χωρίς να αρρωστήσει — εφόσον δεν εκτεθεί και σε μικρόβια. Το “κρύωμα” είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο όνομα για μια από τις πιο κοινές ιογενείς λοιμώξεις. Και ίσως είναι καιρός να του αλλάξουμε όνομα.