Όχι για λόγους υγείας : Το 1856 απαγορεύτηκε το κάπνισμα σε δημόσια κτήρια στην Ελλάδα

Το 1856, ο βασιλιάς Όθωνας εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε το κάπνισμα σε όλα τα δημόσια κτήρια στην Ελλάδα. Σήμερα, οι απαγορεύσεις καπνίσματος συνδέονται με την προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά στα μέσα του 19ου αιώνα τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Ο πραγματικός λόγος πίσω από την απόφαση ήταν ο φόβος των πυρκαγιών.

Την εποχή εκείνη, τα περισσότερα δημόσια κτήρια ήταν κατασκευασμένα κυρίως από ξύλο και άλλα εύφλεκτα υλικά. Η φωτιστική τεχνολογία ήταν επίσης επικίνδυνη, με λάμπες λαδιού και κεριά να κυριαρχούν στον φωτισμό. Το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους αποτελούσε διαρκή απειλή για την εκδήλωση πυρκαγιών, γεγονός που ανάγκασε τις αρχές να λάβουν μέτρα.

Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα του προβλήματος ήταν οι συχνές φωτιές σε διοικητικά κέντρα και στρατώνες, που προέρχονταν από απρόσεκτους καπνιστές. Η ανησυχία αυτή οδήγησε στην πρωτοποριακή – για την εποχή – απόφαση να απαγορευθεί το κάπνισμα εντός δημοσίων κτηρίων, όχι για την προστασία της υγείας, αλλά για τη διατήρηση της ασφάλειας.

Το διάταγμα εφαρμόστηκε αυστηρά, με τους δημόσιους υπαλλήλους και τους επισκέπτες των κρατικών υπηρεσιών να καλούνται να τηρούν τον κανονισμό. Όσοι παραβίαζαν την απαγόρευση αντιμετώπιζαν σοβαρές κυρώσεις, οι οποίες περιλάμβαναν χρηματικά πρόστιμα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απομάκρυνση από το πόστο τους.

Παρόλα αυτά, η τήρηση του νόμου δεν ήταν πάντα εύκολη. Το κάπνισμα ήταν μια διαδεδομένη συνήθεια της εποχής, και πολλοί πολίτες δεν κατανοούσαν γιατί απαγορευόταν σε συγκεκριμένους χώρους. Ωστόσο, η εφαρμογή του μέτρου αποδείχθηκε αποτελεσματική, μειώνοντας αισθητά τον αριθμό των πυρκαγιών σε δημόσια κτήρια.

Η απαγόρευση του 1856 δεν συνδέθηκε με την προστασία της υγείας, καθώς εκείνη την περίοδο οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην ανθρώπινη υγεία δεν είχαν ακόμα τεκμηριωθεί επιστημονικά. Ήταν, όμως, μια πρωτοποριακή κίνηση για τη διατήρηση της ασφάλειας και τη μείωση των κινδύνων πυρκαγιάς.

Η απόφαση αυτή προηγήθηκε κατά πολλές δεκαετίες των σύγχρονων αντικαπνιστικών μέτρων που εφαρμόζονται σήμερα με βασικό στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Έτσι, η Ελλάδα βρέθηκε μεταξύ των πρώτων χωρών που υιοθέτησαν περιορισμούς στο κάπνισμα, έστω και για διαφορετικούς λόγους από αυτούς που ισχύουν σήμερα.