Πώς απέτρεψε ο Ροκφέλερ το σαμποτάζ στους αγωγούς του, με τον απόλυτο ελέγχο της αγοράς
Ο Ροκφέλερ κατάλαβε ότι η βία δεν φτάνει. Χρειάζεται πλήρης κυριαρχία.
Τον 19ο αιώνα, ο πετρελαϊκός πυρετός εξαπλωνόταν στην Αμερική. Οι αγωγοί πετρελαίου θεωρούνταν τότε εύκολοι στόχοι: περνούσαν μέσα από ξένα εδάφη, απειλούσαν δουλειές και άλλαζαν την ισορροπία ισχύος. Και πράγματι, δεν άργησαν να εμφανιστούν οι πρώτες επιθέσεις. Εργάτες που είχαν χάσει τη δουλειά τους, αγρότες που ένιωθαν ότι καταπατούνται, ακόμα και ανταγωνιστές, άρχισαν να σπάνε με αξίνες και φωτιές τους σωλήνες της Standard Oil. Ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ όμως είχε ήδη σκεφτεί την απάντηση.
Αρχικά, η Standard Oil προσέλαβε ένοπλους φρουρούς. Περιπολούσαν καθημερινά κατά μήκος των αγωγών, με καραμπίνες στους ώμους. Η εντολή ήταν ξεκάθαρη: σε περίπτωση σαμποτάζ, η χρήση βίας επιτρεπόταν. Δεν έφτανε όμως μόνο αυτό. Ο ίδιος ο Ροκφέλερ γνώριζε καλά ότι ένα όπλο δεν έχει καμία αξία μπροστά στην οργανωμένη οργή. Η λύση δεν ήταν η άμυνα. Ήταν η εξουδετέρωση του αντιπάλου.
Ο Ροκφέλερ δεν ήθελε να προστατεύσει μόνο τους αγωγούς. Ήθελε να προστατεύσει ολόκληρη την ιδέα τους. Και για να το κάνει αυτό, χρειαζόταν πλήρη έλεγχο της αλυσίδας. Αγόρασε πηγάδια, διυλιστήρια, δεξαμενές, και κάθε κομμάτι του κυκλώματος παραγωγής και διανομής. Έκλεισε μυστικές συμφωνίες με τους σιδηροδρόμους, εξασφαλίζοντας τιμές που κανείς δεν μπορούσε να συναγωνιστεί. Όποιος τολμούσε να στήσει δικό του αγωγό, έβλεπε ξαφνικά τις τιμές να καταρρέουν.
Αγόρασε εδάφη στρατηγικά, όχι γιατί του ήταν χρήσιμα, αλλά για να μπλοκάρει τις διαδρομές των ανταγωνιστών. Κι όταν δεν μπορούσε να τους εμποδίσει, τους εξαγόραζε. Έριχνε τις τιμές τόσο χαμηλά που δεν έβγαζαν κέρδος, τους οδηγούσε στη χρεοκοπία και μετά έπαιρνε τις επιχειρήσεις τους. Έτσι, σταδιακά, η αγορά έμεινε χωρίς αντίπαλους.
Οι φήμες για σαμποτάζ συνέχισαν, αλλά σπάνιζαν. Δεν υπήρχαν πια “άλλοι αγωγοί”. Δεν υπήρχαν άλλοι εργοδότες, άλλες ελπίδες. Και χωρίς εχθρούς, δεν υπάρχει αντίσταση. Ο Ροκφέλερ κατάφερε αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν αδύνατο: να καταστήσει το μονοπώλιό του τόσο απόλυτο, που κανείς δεν είχε λόγο να το πολεμήσει.
Ακόμα και όσοι προσπάθησαν, απέτυχαν. Υπήρξαν απόπειρες δολοφονίας, απειλές και σαμποτάζ — αλλά ο κόσμος γύρω τους είχε ήδη αλλάξει. Η Standard Oil είχε γίνει κάτι παραπάνω από εταιρεία. Είχε γίνει καθεστώς.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
