Πώς έγινε το μπέρδεμα και νόμιζαν ότι ο Ναπολέων ήταν κοντός; Ψηλό με τα σημερινά δεδομένα δεν τον λες, αλλά τότε ήταν κανονικός.
Χρειάστηκε μια παρεξήγηση στις μονάδες μέτρησης και λίγη βρετανική σάτιρα για να γεννηθεί ο μύθος ότι ο Ναπολέων ήταν κοντός.
Για περισσότερο από έναν αιώνα, ο Ναπολέων Βοναπάρτης εμφανίζεται σε γελοιογραφίες σαν ένας μικρόσωμος, νευρικός άντρας που προσπαθεί να κατακτήσει τον κόσμο για να αποδείξει την αξία του. Στο συλλογικό φαντασιακό, είναι σχεδόν παιδικός στο ύψος, κάτι σαν καρικατούρα εξουσίας με κόμπλεξ. Κι όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ο Ναπολέων δεν ήταν κοντός. Απλώς… τον μέτρησαν λάθος.
Όταν πέθανε το 1821, καταγράφηκε ότι είχε ύψος 5 πόδια και 2 ίντσες. Όμως οι Γάλλοι τότε χρησιμοποιούσαν γαλλικά πόδια (pieds du roi) — τα οποία είναι μεγαλύτερα από τα βρετανικά feet. Έτσι, η δήλωση “5’2″ για έναν Άγγλο αναγνώστη σήμαινε «πάρα πολύ κοντός», ενώ στην πραγματικότητα αντιστοιχούσε περίπου σε 5’6″ ή 5’7” σημερινών αγγλοσαξονικών μονάδων, δηλαδή γύρω στα 168–170 εκατοστά.
Με βάση τα στατιστικά της εποχής, ο μέσος Γάλλος άντρας των αρχών του 19ου αιώνα είχε ύψος περίπου 1,64–1,66 μέτρα. Άρα ο Ναπολέων ήταν απολύτως φυσιολογικός, αν όχι λίγο πιο ψηλός από τον μέσο όρο. Αλλά η φήμη είχε ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί.
Και δεν ήταν τυχαία. Οι Βρετανοί γελοιογράφοι της εποχής, ιδίως ο σατιρικός James Gillray, είχαν κάθε λόγο να παρουσιάσουν τον Ναπολέοντα σαν γελοίο. Ήταν ο μεγάλος εχθρός του βρετανικού στέμματος, ο άνθρωπος που είχε ταπεινώσει αυτοκρατορίες και είχε ρίξει βασιλιάδες. Τον απεικόνιζαν σαν ένα νευρικό, μικροκαμωμένο πλάσμα που ξεσπάει στον κόσμο γιατί δεν μπορεί να φτάσει την πόρτα. Και αυτό έμεινε.
Ο χαρακτηρισμός “the little corporal” είχε χρησιμοποιηθεί από τους ίδιους τους στρατιώτες του, όχι για να τον μειώσουν, αλλά γιατί ξεχώριζε από τους πανύψηλους στρατηγούς της εποχής — πολλοί από τους οποίους προέρχονταν από την αριστοκρατία. Ο Ναπολέων ήταν «ένας από εμάς». Δεν ήταν γίγαντας, αλλά είχε φωνή, τόλμη και λόγο που γέμιζε την αίθουσα. Το ότι δεν είχε το ύψος των βασιλιάδων, τον έκανε πιο ανθρώπινο.
Στην πραγματικότητα, ο Ναπολέων δεν είχε κανένα κόμπλεξ ύψους. Κανείς σύγχρονός του δεν τον περιγράφει ως «κοντό» με την έννοια του αδικημένου ή γελοίου. Το στερεότυπο χτίστηκε αργότερα. Και έγινε τόσο δημοφιλές, που γέννησε τον ψυχολογικό όρο «Napoleon complex» — τον μύθο δηλαδή ότι οι μικρόσωμοι άνδρες γίνονται αυταρχικοί για να καλύψουν την έλλειψη ύψους. Ένα ολόκληρο ψυχολογικό προφίλ βασισμένο σε… λάθος μονάδες μέτρησης.