Αν ζούσε το 1821 θα ήταν ο Κολοκοτρώνης πριν τον Κολοκοτρώνη. Αν ζούσε σήμερα, θα τον λέγανε τρομοκράτη.
Ήταν αρματολός πριν το ’21, αντάρτης χωρίς σημαία, ήρωας χωρίς κράτος. Αν ζούσε σήμερα, θα τον έλεγαν τρομοκράτη.
Τον έλεγαν Μεϊντάνη. Όχι γιατί έτσι τον βάφτισαν, αλλά γιατί αυτή ήταν η τουρκική λέξη για τον αντάρτη, τον ληστή, τον απείθαρχο. Το όνομά του έγινε συνώνυμο με την ανυπακοή. Πολεμούσε πριν καν υπάρξει ελληνικό κράτος, πριν υπάρξει σημαία, πριν υπάρξει σχέδιο για Επανάσταση. Ήταν η φλόγα πριν το μπαρούτι.
Γεννήθηκε γύρω στο 1640 στην Κατούνα του Ξηρομέρου, σε χρόνια όπου η λέξη «ελευθερία» ακουγόταν μόνο σε ψίθυρους. Ήταν αρματολός πριν το αρματολίκι αποκτήσει εθνικό χαρακτήρα. Ο Πάνος Μεϊντάνης δεν ήταν απλώς αντάρτης – ήταν θεριό που δεν λογοδοτούσε σε κανέναν. Πολεμούσε τους Τούρκους, αλλά και τους Ενετούς όταν κατάλαβε ότι δεν ήρθαν να ελευθερώσουν, αλλά να αντικαταστήσουν τους δυνάστες.
Τον έπιασαν οι Ενετοί στη Βόνιτσα με προδοσία. Τον έδεσαν και τον φόρτωσαν σε γαλέρα. Κι όταν ήρθαν πειρατές από την Αλγερία να την καταλάβουν, ζήτησε να του δώσουν πίσω τα όπλα του. «Θα τους πολεμήσουμε εμείς», είπε. Και πήδηξε στο εχθρικό κατάστρωμα με αλαλαγμούς, δένοντας το θάνατο σε κάθε του βήμα. Γύρισε νικητής, ελευθέρωσε τη γαλέρα και τιμήθηκε από τη Βενετία. Αλλά δεν έμεινε υπηρέτης κανενός.
Το 1684 ξεσήκωσε όλη την Αιτωλοακαρνανία όταν ο Μοροζίνι απέβαλε δυνάμεις στην περιοχή. Ο Μεϊντάνης, μαζί με τον Αγγελή και το Χορμόπουλο, δεν περίμενε εντολές. Κυρίευσαν περιοχές, ξεσήκωσαν τα χωριά, δίδαξαν τι θα πει αντίσταση. Για λίγο, μια ολόκληρη περιοχή έγινε ελληνική χωρίς να υπάρχει Ελλάδα. Το Μεσολόγγι πλήρωσε για να προστατευτεί από τους Ενετούς. Οι Οθωμανοί εξαφανίστηκαν.
Κι όταν οι αρματολοί άρχισαν να λοξοκοιτάνε την εξουσία, να γίνονται μικροτύραννοι, εκείνος συνέχισε να πολεμά για την πατρίδα – όχι για τα λάφυρα. Δεν πήγε στην Πελοπόννησο να λεηλατήσει όπως οι άλλοι. Δεν τα βρήκε με τον Τοπάλ Οσμάν. Αντιστάθηκε. Και έπεσε σε φονική μάχη στον Αχελώο, το 1715. Μόνος εναντίον όλων.
Η ιστορία τον ξέχασε. Ούτε πλατεία δεν έχει στ’ όνομά του. Κι όμως, οι δημοτικοί τραγουδιστάδες δεν τον άφησαν να χαθεί. Γιατί ήξεραν πως ήταν ένας άνθρωπος εκτός εποχής. Ένας Κολοκοτρώνης πριν τον Κολοκοτρώνη. Κι αν ζούσε σήμερα, θα τον έλεγαν επικίνδυνο, ακραίο, τρομοκράτη. Γιατί αυτό παθαίνουν όσοι πολεμούν χωρίς σημαία.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
