MUST READ

Ήξερες ποιο είναι το επίθετο του Οδυσσέα, του γνωστού απο την Οδύσσεια του Ομήρου;

Δεν είχε επώνυμο όπως το καταλαβαίνουμε σήμερα
Ήξερες ποιο είναι το επίθετο του Οδυσσέα, του γνωστού απο την Οδύσσεια του Ομήρου;

Στις ιστορίες του Ομήρου, στα κείμενα που χτίζουν τους πρώτους μύθους της Ευρώπης, δεν θα βρούμε τους ήρωες να έχουν επίθετα με τον τρόπο που τα ξέρουμε σήμερα. Δεν υπάρχουν οικογενειακά επώνυμα, δεν υπάρχουν ονόματα γραμμένα με παύλα και διπλή κατάληξη. Κι όμως, ο Οδυσσέας — ο πιο πολυμήχανος, ο πιο ανθρώπινος, ο πιο βασανισμένος από τους ήρωες — είχε κι αυτός κάτι που μοιάζει με επίθετο. Είχε το πατρωνυμικό του: Λαερτιάδης.

Το όνομα αυτό προκύπτει από τον πατέρα του Οδυσσέα, τον βασιλιά Λαέρτη. Η λέξη Λαερτιάδης σημαίνει «γιος του Λαέρτη». Είναι ένα πατρωνυμικό, δηλαδή ένα ουσιαστικό που δηλώνει την καταγωγή από τον πατέρα, και είναι απολύτως σύμφωνο με τον τρόπο που λειτουργούσαν τα ονόματα στην αρχαία Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι οι μεγάλοι ήρωες των επών φέρουν παρόμοια πατρωνυμικά: ο Αχιλλέας είναι Πηλείδης (γιος του Πηλέα), ο Αγαμέμνων είναι Ατρείδης (γιος του Ατρέα), και ο Οδυσσέας είναι Λαερτιάδης.

Ο λόγος που οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τέτοια πατρωνυμικά δεν ήταν μόνο για λόγους ταυτοποίησης. Ήταν μια μορφή τιμής και κληρονομιάς. Το όνομα του πατέρα κουβαλούσε την πολιτική ισχύ, την οικογενειακή φήμη, την ηρωική αλυσίδα αίματος. Όταν ο Οδυσσέας παρουσιάζεται ως Λαερτιάδης, δεν δηλώνεται απλώς η βιολογική του καταγωγή. Δηλώνεται ότι είναι νόμιμος διάδοχος ενός βασιλιά, συνεχιστής μιας γενιάς, και συμμέτοχος σε μια ιστορία που ξεπερνάει το άτομο και αγγίζει την πόλη, τη φυλή και τη μνήμη.

Στην Οδύσσεια, ο Οδυσσέας δεν αναφέρεται μόνο ως Λαερτιάδης. Αναφέρεται και με άλλα προσωνύμια, όπως πολύτροπος (ο ευέλικτος), πολύμητις (ο σοφός), δῖος (θεϊκός), και κάθε φορά η λέξη που τον περιγράφει λέει κάτι για το πώς τον βλέπει ο αφηγητής ή οι θεοί. Το «Λαερτιάδης» όμως είναι κάτι άλλο. Δεν δηλώνει χαρακτηριστικό — δηλώνει γραμμή αίματος.

Η πρακτική του πατρωνυμικού ήταν διαδεδομένη σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Δεν υπήρχαν επώνυμα όπως σήμερα, αλλά σε κάθε επίσημη αναφορά, σε επιγραφές, σε ψηφίσματα, σε ψηφοφορίες, ο κάθε πολίτης αναφερόταν ως «τάδε, υιός του δείνα». Ήταν ένας τρόπος να φέρει κανείς την ταυτότητά του μαζί με την καταγωγή του. Οι Αθηναίοι, οι Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες, όλοι λειτουργούσαν έτσι. Η οικογένεια δεν ήταν μια ατομική υπόθεση, ήταν δημόσια δήλωση.

Η λέξη «επίθετο» στην αρχαία ελληνική δεν σήμαινε αυτό που εννοούμε σήμερα. Ήταν απλώς ένα προσδιοριστικό, ένα επίθετο με την γραμματική έννοια. Στη σημερινή χρήση, τα επώνυμα είναι κάτι σταθερό, μεταβιβάσιμο, γραμμένο σε ταυτότητες. Το «Λαερτιάδης» δεν ήταν αυτό. Ήταν μια λέξη που άλλαζε ανάλογα με το ποιος ήταν ο πατέρας. Ο Τηλέμαχος, γιος του Οδυσσέα, θα μπορούσε να λέγεται Οδυσσειάδης, αλλά δεν έχει καταγραφεί έτσι. Κάθε πατρωνυμικό ήταν ζωντανό, μοναδικό, πρόσκαιρο — όσο και ο ίδιος ο φορέας του.

Η χρήση τέτοιων ονομάτων είχε και βαθύτερη φιλοσοφική σημασία. Στην αρχαία Ελλάδα, το ποιος είσαι δεν οριζόταν μόνο από τις πράξεις σου, αλλά και από το σε ποιον ανήκεις. Ο Οδυσσέας, παρά την ιδιοφυΐα και τη μοναδικότητά του, κουβαλάει πάντα το όνομα του Λαέρτη. Γιατί κανείς δεν είναι μόνος του στον κόσμο, κανείς δεν είναι άγνωστος. Όλοι ανήκουν σε μια αλυσίδα, και αυτή η αλυσίδα φαινόταν καθαρά μέσα από τα πατρωνυμικά.

Σήμερα, όταν διαβάζουμε τον όρο «Λαερτιάδης», μπορεί να μας διαφεύγει η σημασία του. Να τον περάσουμε ως μια ποιητική λέξη ή ως αρχαϊσμό. Στην πραγματικότητα όμως, είναι το κοντινότερο πράγμα σε «επίθετο» που είχε ποτέ ο Οδυσσέας. Ένα όνομα που δεν έδειχνε μόνο ποιος ήταν — αλλά και από πού ερχόταν.

Εγγραφείτε στα Σελίδα του του Sportime στην πλατφόρμα των Google news για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
Must Read: Κατέγραψε την αρχαία Ελλάδα με το χέρι, χωρίς GPS πριν 600 χρόνια. Τον έλεγαν Κυριάκο

Κατέγραψε την αρχαία Ελλάδα με το χέρι, χωρίς GPS πριν 600 χρόνια. Τον έλεγαν Κυριάκο

Πριν υπάρξει αρχαιολογία, ένας Ιταλός κατέγραψε με το χέρι ναούς και επιγραφές στην Ελλάδα. Τον έλεγαν Κυριάκο.

Must Read
Must Read: Ένας Ισπανός περιηγητής είδε την Κωνσταντινούπολη λίγο πριν πέσει. Κι έγραψε τα πάντα

Ένας Ισπανός περιηγητής είδε την Κωνσταντινούπολη λίγο πριν πέσει. Κι έγραψε τα πάντα

Το 1437, ο Πέρο Ταφούρ μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και περιέγραψε μια πόλη που είχε χάσει το φως της. Ο βασιλιάς χωρίς στρατό, οι Βενετοί και οι Γενουάτες σε πόλεμο μεταξύ τους, κι εκείνος στο Παλάτι να βλέπει τους τελευταίους τίτλους να κλείνουν πίσω του

Must Read
Must Read: Έτσι ήταν η Πάτρα, η Θήβα και οι Δελφοί το 1676. Μια Ελλάδα με ναύτες, μοναχούς και αρχαία που κάπνιζαν οι βοσκοί.

Έτσι ήταν η Πάτρα, η Θήβα και οι Δελφοί το 1676. Μια Ελλάδα με ναύτες, μοναχούς και αρχαία που κάπνιζαν οι βοσκοί.

Ο Γάλλος περιηγητής του 1676 καταγράφει μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια. Πάτρα, Θήβα, Δελφοί και χωριά χτισμένα πάνω σε ναούς.

Must Read
Must Read: Οι Harlem Hellfighters που ξεχώρισαν για το θάρρος και την αντοχή τους στο πεδίο της μάχης

Οι Harlem Hellfighters που ξεχώρισαν για το θάρρος και την αντοχή τους στο πεδίο της μάχης

Οι Γερμανοί τους ονόμασαν "Hellfighters", λόγω της σκληρότητάς τους στη μάχη.

Must Read
Must Read: Ο πιο αδικοχαμένος νους της θεωρητικής φυσικής, ήταν ο πρώτος που μίλησε για μποζόνια, για ρενομιοποίηση, για την κβαντική ηλεκτροδυναμική

Ο πιο αδικοχαμένος νους της θεωρητικής φυσικής, ήταν ο πρώτος που μίλησε για μποζόνια, για ρενομιοποίηση, για την κβαντική ηλεκτροδυναμική

Ήταν ο πρώτος που προέβλεψε μποζόνια και ρενομιοποίηση, αλλά οι εργασίες του αγνοήθηκαν.

Must Read
Must Read: Δεν είχε λεφτά για σπουδές. Έγινε ο πρώτος που μέτρησε την ταχύτητα του φωτός

Δεν είχε λεφτά για σπουδές. Έγινε ο πρώτος που μέτρησε την ταχύτητα του φωτός

Ήταν παιδί μεταναστών χωρίς λεφτά. Τον απέρριψαν. Περίμενε τον Πρόεδρο Γκραντ έξω από τον Λευκό Οίκο και πήρε μια θέση που δεν υπήρχε.

Must Read
Must Read: 100 ευρώ για σεμινάριο 3 ωρών: Άνοιξαν οι αιτήσεις για το πρόγραμμα κατά των διακρίσεων στους χώρους εργασίας

100 ευρώ για σεμινάριο 3 ωρών: Άνοιξαν οι αιτήσεις για το πρόγραμμα κατά των διακρίσεων στους χώρους εργασίας

Η εκπαίδευση προσφέρεται εξ αποστάσεως.

Must Read
Must Read: Πώς η Ειρήνη Μουρτζούκου μπήκε στα σπίτια μας και μας έκανε όλους συνένοχους

Πώς η Ειρήνη Μουρτζούκου μπήκε στα σπίτια μας και μας έκανε όλους συνένοχους

Η τηλεόραση τη μετέτρεψε από ύποπτη μητέρα σε καθημερινή παρουσία στο σαλόνι μας. Και όταν αποκαλύφθηκε η φρίκη, είχαμε ήδη συνηθίσει το πρόσωπό της.

Must Read
Must Read: Γιατί η ΕΜΥ υπάγεται στην Πολεμική Αεροπορία; Η στρατηγική σημασία της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που λίγοι γνωρίζουν

Γιατί η ΕΜΥ υπάγεται στην Πολεμική Αεροπορία; Η στρατηγική σημασία της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που λίγοι γνωρίζουν

Δεν είναι απλώς μια κρατική υπηρεσία. Η ΕΜΥ είναι στρατιωτική, υπάγεται στην Πολεμική Αεροπορία και λειτουργεί σαν κέντρο επιχειρήσεων για τον καιρό.

Must Read