MUST READ

Νόμιζες πως ήσουν στο Παρίσι, αλλά ήσουν στον Τύρναβο στη Θεσσαλία. Το παλάτι που χτίστηκε σαν τις Βερσαλλίες

Ένα παλάτι χτισμένο με γαλλική αρχιτεκτονική στη Θεσσαλία, που έκανε τους ταξιδιώτες να νομίζουν ότι βρίσκονται στο Παρίσι. Ήταν το σαράι του Βελή Πασά. Και χάθηκε για πάντα.
Νόμιζες πως ήσουν στο Παρίσι, αλλά ήσουν στον Τύρναβο στη Θεσσαλία. Το παλάτι που χτίστηκε σαν τις Βερσαλλίες

Στον Τύρναβο της Θεσσαλίας, λίγα μόλις μέτρα από τον ποταμό Τιταρήσιο, υπήρχε κάποτε ένα παλάτι που αν δεν ήξερες πού βρίσκεσαι, θα ορκιζόσουν ότι βρισκόσουν στα περίχωρα του Παρισιού. Δεν ήταν φαντασία· ήταν το σαράι του Βελή Πασά, γιου του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Ένα οθωμανικό ανάκτορο, χτισμένο με τέτοια χάρη και ευρωπαϊκή φινέτσα, που έμοιαζε βγαλμένο από τις Βερσαλλίες.

Το κεντρικό του κτίριο ήταν τριώροφο και θεαματικό. Όχι με τρούλους και αραβουργήματα, αλλά με συμμετρικά ανοίγματα, γαλλικές γραμμές και μια «νέα τεκτονική» που έκανε τους Ευρωπαίους ταξιδιώτες να τα χάνουν. Ένα ελληνικό μάτι της εποχής έγραφε πως ήταν «ωραίον κατά τον ευρωπαϊκόν τρόπον» και διέφερε από όλα τα υπόλοιπα οθωμανικά κτίσματα που είχαν στηθεί ως τότε στα Βαλκάνια.

Το σαράι ήταν διπλό: η μία πλευρά είχε την αναμενόμενη ανατολίτικη αισθητική με πτέρυγες χαμηλές, εσωτερικές αυλές και ξύλινα χαγιάτια. Η άλλη όμως ήταν κάτι εντελώς άλλο. Ένα μνημείο κοσμοπολιτισμού, σε μια γωνιά της Θεσσαλίας που δεν φανταζόταν κανείς πως μπορούσε να φιλοξενήσει κάτι τέτοιο. Οι περιγραφές μιλούν για στιλ που «δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από την Αυστρία και τη Γαλλία».

Η ιστορία όμως παίζει σκληρά. Το σαράι δεν άντεξε ούτε μία δεκαετία. Το 1822, τη χρονιά που σκοτώθηκε ο Αλή Πασάς και τα πάντα κατέρρεαν γύρω από την οικογένειά του, το παλάτι του Τυρνάβου παραδόθηκε στις φλόγες. Κανείς δεν ξέρει αν ήταν πράξη εκδίκησης, πολιτικής σκοπιμότητας ή ξεκαθαρίσματος λογαριασμών. Αυτό που ξέρουμε είναι πως κάηκε ολοσχερώς. Και δεν έμεινε τίποτα. Ούτε πέτρα. Ούτε παράθυρο.

Το εντυπωσιακό είναι ότι οι πηγές που το περιγράφουν είναι ελάχιστες. Ένας Άγγλος που πέρασε το 1817, ένας Γάλλος ζωγράφος που έμεινε έξι μέρες το 1819 και ένας Θεσσαλός λόγιος, ο Ιωάννης Λεονάρδος, που έγραψε για το σαράι λίγους μήνες πριν αυτό καεί. Και όμως, μέσα από αυτές τις μαρτυρίες μπορούμε να φανταστούμε κάτι σχεδόν θρυλικό.

Στην αναζήτηση για τα σχέδια του παλατιού, τα ίχνη οδηγούν σε έναν από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της εποχής, τον Carl Haller von Hallerstein. Εργάστηκε στην Ελλάδα, είχε σχέσεις με την αυλή του Αλή Πασά και λέγεται πως ενδεχομένως να ήταν ο εμπνευστής ή ο επόπτης της ευρωπαϊκής πτέρυγας. Κι αν όχι αυτός, τότε ίσως κάποιος από τους Ευρωπαίους αρχιτέκτονες που κυκλοφορούσαν στα Γιάννενα εκείνη την εποχή.

Υπάρχει και μια φήμη πως στα αρχεία του Λουί Ντυπρέ, που πέρασε από τον Τύρναβο την άνοιξη του 1819, ίσως να βρίσκεται κάποια απεικόνιση. Αλλά μέχρι να βρεθεί, η εικόνα του σαραγιού μένει μετέωρη ανάμεσα στην περιγραφή και στη φαντασία. Ήταν πραγματικό, θεαματικό, και χάθηκε νωρίς. Σαν κάτι που δεν άντεξε το βάρος του ίδιου του μεγαλείου του.

Γρηγόρης Κεντητός

Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.

Εγγραφείτε στα Σελίδα του του Sportime στην πλατφόρμα των Google news για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
Must Read: Γιαγιά πουλάει μαρμελάδες στην Ομόνοια. Έχει ξεφύγει το AI, βίντεο πιο ρεαλιστικά από ποτέ αλλάζουν όσα ξέραμε

Γιαγιά πουλάει μαρμελάδες στην Ομόνοια. Έχει ξεφύγει το AI, βίντεο πιο ρεαλιστικά από ποτέ αλλάζουν όσα ξέραμε

Η τεχνητή νοημοσύνη φτιάχνει βίντεο που μοιάζουν αληθινά, αλλάζουν τη διασκέδαση, φέρνουν νέες απάτες και απειλούν την ίδια την έννοια της πραγματικότητας.

Must Read
Must Read: Η Ελληνίδα που έφτιαχνε κούκλες πριν από εκατό χρόνια και χωρίς να το ξέρει έγινε σύμβολο

Η Ελληνίδα που έφτιαχνε κούκλες πριν από εκατό χρόνια και χωρίς να το ξέρει έγινε σύμβολο

Στην Αθήνα των προσφύγων, η Δέσποινα άρχισε να ράβει μικρές φιγούρες με βελόνες που δεν σταματούσαν ποτέ.

Must Read
Must Read: Ο βασιλιάς που πέθανε για να σωθεί η Αθήνα

Ο βασιλιάς που πέθανε για να σωθεί η Αθήνα

Ο Κόδρος, βασιλιάς της Αθήνας, μεταμφιέστηκε και θυσιάστηκε για να σώσει την πόλη. Η ιστορία πίσω από τον τελευταίο βασιλιά της αρχαίας Αθήνας.

Must Read
Must Read: Πώς το κρέας ξανά έγινε προνόμιο των λίγων; Από τις θυσίες των αρχαίων Ελλήνων στα 20 ευρώ το κιλό

Πώς το κρέας ξανά έγινε προνόμιο των λίγων; Από τις θυσίες των αρχαίων Ελλήνων στα 20 ευρώ το κιλό

Ένα καλό κρέας για την Κυριακή, λίγο για τα παιδιά, καθόλου σπατάλη

Must Read
Must Read: Νέα κίνηση του Βαγγέλη Μαρινάκη με στρατηγική είσοδο στη Γερμανία

Νέα κίνηση του Βαγγέλη Μαρινάκη με στρατηγική είσοδο στη Γερμανία

Ο Βαγγέλης Μαρινάκης επεκτείνει τη δραστηριότητά του στα offshore πλοία μέσω της Capital Offshore με συμφωνία στη Γερμανία και τη Hayfin Capital.

Must Read
Must Read: Ιωάννης Παπαφλωράτος: Συμφέροντα στην Κύπρο δεν θέλουν να προχωρήσει το έργο του καλωδίου

Ιωάννης Παπαφλωράτος: Συμφέροντα στην Κύπρο δεν θέλουν να προχωρήσει το έργο του καλωδίου

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας Κύπρου Ισραήλ προκαλεί νέα ένταση στις ελληνοκυπριακές σχέσεις με τον Ιωάννη Παπαφλωράτο να μιλά για συμφέροντα που μπλοκάρουν το έργο και αδιέξοδο χωρίς εθνική συνεννόηση.

Must Read
Must Read: Στον αέρα η ηλεκτρική διασύνδεση Αθήνας – Λευκωσίας

Στον αέρα η ηλεκτρική διασύνδεση Αθήνας – Λευκωσίας

Η ενεργειακή γέφυρα Ελλάδας Κύπρου αντιμετωπίζει νέα εμπόδια με αβεβαιότητα για τη χρηματοδότηση και το μέλλον του έργου που θεωρείται στρατηγικό για την Ανατολική Μεσόγειο.

Must Read
Must Read: Σαν σήμερα πριν από 33 χρόνια οι Αμερικανοί έριξαν πύραυλο στο τουρκικό αντιτορπιλικό Muavenet σκοτώντας τον κυβερνήτη – Γιατί συνέβη

Σαν σήμερα πριν από 33 χρόνια οι Αμερικανοί έριξαν πύραυλο στο τουρκικό αντιτορπιλικό Muavenet σκοτώντας τον κυβερνήτη – Γιατί συνέβη

Σαν σήμερα πριν 33 χρόνια το USS Saratoga έπληξε με δύο Sea Sparrow το τουρκικό Muavenet στο Αιγαίο αφήνοντας έξι νεκρούς.

Must Read
Must Read: Τι ήταν η Αστυνομία Πόλεων και η Χωροφυλακή που πριν από 41 χρόνια ενώθηκαν και έγιναν η Ελληνική Αστυνομία

Τι ήταν η Αστυνομία Πόλεων και η Χωροφυλακή που πριν από 41 χρόνια ενώθηκαν και έγιναν η Ελληνική Αστυνομία

Πώς δύο διαφορετικοί θεσμοί, η Αστυνομία Πόλεων και η Χωροφυλακή, ένωσαν δυνάμεις πριν από 41 χρόνια και διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελληνική Αστυνομία.

Must Read