Τι σημαίνει η λέξη έπαρση, απο που βγαίνει και ποιά είναι η άλλη της, η καλή πλευρά
Από τον Μουσολίνι και τον Ναπολέοντα μέχρι τον οδηγό που κορνάρει σαν να είναι βασιλιάς του δρόμου, η έπαρση είναι παντού.
Η έπαρση είναι μια περίεργη λέξη. Την ακούς, τη χρησιμοποιείς, αλλά σπάνια τη σκέφτεσαι. Είναι αυτή η αόρατη δύναμη που κάνει κάποιον να περπατά λίγο πιο στητός, να μιλάει με ύφος, να πιστεύει πως ξέρει τα πάντα. Είναι η υπερβολική αυτοπεποίθηση, η αλαζονεία, η αίσθηση ότι κάποιος είναι ανώτερος από τους άλλους – ακόμα κι αν δεν είναι.
Αν ρωτήσεις έναν γλωσσολόγο, θα σου πει ότι η λέξη προέρχεται από το ρήμα “υπάρω”, που σημαίνει “ανυψώνω, σηκώνω ψηλά”. Δεν είναι τυχαίο: η έπαρση είναι ακριβώς αυτό – η αίσθηση ότι βρίσκεσαι πιο ψηλά από τους άλλους, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά. Η ιστορία της λέξης όμως είναι πολύ πιο συναρπαστική.
Ας φανταστούμε μια σκηνή: ένας στρατηγός στην αρχαία Ελλάδα, αμέσως μετά τη νίκη του στη μάχη, βαδίζει με το κεφάλι ψηλά, το στήθος φουσκωμένο. Είναι βέβαιος ότι είναι ανίκητος. Την ίδια στιγμή, όμως, οι στρατιώτες του ψιθυρίζουν: “Πρόσεχε την ύβρη”. Γιατί η ιστορία έχει δείξει πως όταν κάποιος αφήνει την έπαρση να τον κατακλύσει, η πτώση του δεν είναι μακριά.
Η έπαρση έχει αφήσει το σημάδι της σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Ο Μπενίτο Μουσολίνι έλεγε ότι ο ιταλικός στρατός θα κατακτούσε την Ελλάδα σε λίγες μέρες. Αποτέλεσμα; Ταπεινωτική ήττα και ένα τραγούδι, το “Κορόιδο Μουσολίνι”, που τον έκανε παγκόσμιο σύμβολο της έπαρσης που καταρρέει. Ο Ναπολέων, παρά την ιδιοφυΐα του, πίστευε ότι μπορούσε να νικήσει τη Ρωσία χειμώνα. Οι στρατιώτες του είχαν διαφορετική γνώμη.
Αλλά η έπαρση δεν είναι μόνο για τους μεγάλους της Ιστορίας. Είναι και στην καθημερινότητά μας. Στον οδηγό που κορνάρει σαν να είναι ο βασιλιάς του δρόμου. Στο αφεντικό που δεν ακούει κανέναν γιατί “ξέρει καλύτερα”. Στον φίλο που παριστάνει τον ξερόλα. Όλοι έχουμε συναντήσει τέτοιους ανθρώπους. Και αν δεν τους έχουμε συναντήσει… ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε αν είμαστε εμείς αυτοί.
Το ενδιαφέρον είναι ότι η έπαρση έχει και μια άλλη πλευρά. Κάποιες φορές, είναι αυτό που δίνει σε κάποιον τη δύναμη να πετύχει κάτι που φαίνεται αδύνατο. Χωρίς έναν μικρό βαθμό έπαρσης, ίσως να μην υπήρχαν μεγάλοι εφευρέτες, καλλιτέχνες, επαναστάτες. Ο Στήβεν Χόκινγκ είχε πει κάποτε: “Η νοημοσύνη είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι στην αλλαγή”. Αλλά για να αμφισβητήσεις τα δεδομένα, να δοκιμάσεις κάτι νέο, να επαναστατήσεις, χρειάζεται και λίγη έπαρση.
Οπότε, είναι η έπαρση καλό ή κακό πράγμα; Εξαρτάται. Αν σε κάνει να νιώθεις ανώτερος και να αγνοείς τους άλλους, τότε ναι, είναι επικίνδυνη. Αν, όμως, είναι αυτό που σου δίνει τη δύναμη να πετύχεις κάτι μεγάλο – χωρίς να ξεχνάς τη σημασία της ταπεινότητας – τότε ίσως είναι απλά το καύσιμο της φιλοδοξίας.