Της πήραν κύτταρα χωρίς άδεια, έχει σώσει δισεκατομμύρια ανθρώπους και δεν πήρε ούτε ένα ευρώ, πέθανε στα 31 της
Το 1951, μια φτωχή Αφροαμερικανίδα πέθανε από καρκίνο. Οι γιατροί κράτησαν τα κύτταρά της χωρίς άδεια. Έγιναν τα πιο σημαντικά στην ιστορία της επιστήμης.
Τον Ιανουάριο του 1951, μια νεαρή γυναίκα έφτασε στο νοσοκομείο Johns Hopkins της Βαλτιμόρης με πόνο στην κοιλιά και αιμορραγία. Ήταν μητέρα πέντε παιδιών, φτωχή, Αφροαμερικανίδα και το σώμα της ήδη πάλευε με έναν επιθετικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Το όνομά της ήταν Henrietta Lacks. Δεν ήξερε ότι εκείνη τη στιγμή, η ζωή της –και ο θάνατός της λίγο αργότερα– θα άλλαζε την πορεία της παγκόσμιας ιατρικής.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας της, οι γιατροί πήραν χωρίς την άδειά της ένα μικρό δείγμα από τον καρκινικό ιστό της. Ήταν κάτι σύνηθες εκείνη την εποχή – ειδικά όταν επρόκειτο για Αφροαμερικανούς ασθενείς. Όμως αυτό το δείγμα δεν ήταν σαν τα άλλα. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, τα κύτταρά της δεν πέθαιναν. Πολλαπλασιάζονταν ξανά και ξανά. Με ρυθμό ασταμάτητο, σχεδόν αφύσικο. Ήταν τα πρώτα ανθρώπινα κύτταρα που μπορούσαν να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν επ’ αόριστον έξω από το ανθρώπινο σώμα.
Το όνομα που τους δόθηκε ήταν HeLa – από τα δύο πρώτα γράμματα του Henrietta και του Lacks. Χωρίς να το ξέρει, η Henrietta είχε γίνει αθάνατη. Όχι η ίδια, αλλά τα κύτταρά της. Πέθανε μόλις λίγους μήνες αργότερα, στα 31 της χρόνια, με τον καρκίνο να έχει κάνει μετάσταση σχεδόν σε όλο της το σώμα.
Τα κύτταρα HeLa χρησιμοποιήθηκαν πρώτα για να αναπτυχθεί το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας, σώζοντας εκατομμύρια παιδιά στον 20ό αιώνα. Στη συνέχεια βοήθησαν σε έρευνες για καρκίνο, AIDS, έρπη, έμπολα, γονιδιακές θεραπείες και ακόμα και για τις πρώτες μελέτες στο διάστημα. Χωρίς τα HeLa, η βιοϊατρική έρευνα θα είχε καθυστερήσει δεκαετίες. Οι επιστήμονες σήμερα υπολογίζουν πως τα κύτταρα της Henrietta έχουν παραγάγει πάνω από 50 εκατομμύρια τόνους ζωντανού ανθρώπινου ιστού.
Η οικογένειά της δεν έμαθε τίποτα απ’ όλα αυτά για περισσότερο από 20 χρόνια. Όταν τελικά το ανακάλυψαν, δεν τους είχε ρωτήσει κανείς. Δεν είχαν πληρωθεί ποτέ. Εταιρείες και εργαστήρια σε όλο τον κόσμο συνέχισαν να πουλάνε, να αγοράζουν και να ερευνούν με HeLa, ενώ οι απόγονοι της Henrietta ζούσαν ακόμα σε φτώχεια και χωρίς ασφάλιση υγείας.
Το όνομα της Henrietta Lacks έγινε γνωστό παγκοσμίως τη δεκαετία του ’70, αλλά μόνο τις τελευταίες δεκαετίες το κοινό άρχισε να αντιλαμβάνεται το βάθος της ιστορίας. Δεν είναι μόνο η ιστορία ενός απίστευτου επιστημονικού θαύματος, αλλά και μια ιστορία άνισου αγώνα, φυλετικής αδικίας και ηθικών διλημμάτων. Το σώμα της Henrietta δεν σταμάτησε ποτέ να προσφέρει. Αλλά εκείνη δεν έμαθε ποτέ πως είχε σώσει την ανθρωπότητα.