Ξυπνούσαν με το πρώτο φως και κοιμόντουσαν με τα έντομα: Η καθημερινότητα στην Αθήνα του Περικλή
Χωρίς ρολόγια, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς άγχος
Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, η Αθήνα δεν είχε ρολόγια, καφετιέρες ή βρύσες με ζεστό νερό. Όμως είχε ιπποδρόμια, δημόσιες αγορές και το σημαντικότερο: πολίτες που ζούσαν για να συμμετέχουν. Στην εποχή του Περικλή, ο Αθηναίος πολίτης ξυπνούσε με το πρώτο φως του ήλιου, όταν ακόμα οι σκιές ήταν μακριές και ο αέρας της πόλης σχεδόν δροσερός.
Οι περισσότεροι ζούσαν σε λιτές οικίες με αυλή. Το σπίτι ήταν σκοτεινό, χωρίς τζάμια, μόνο με υφάσματα ή ξύλινα παραθυρόφυλλα. Οι άντρες έφευγαν νωρίς για την αγορά, την αγορά με άλφα μικρό: το εμπορικό και πολιτικό κέντρο της πόλης. Εκεί γινόταν η κουβέντα, η ψήφιση, η αγορά τροφίμων. Δεν υπήρχε διαχωρισμός δουλειάς και δημόσιας ζωής – όλα ήταν πολιτική.
Οι γυναίκες έμεναν κυρίως στο εσωτερικό του σπιτιού. Φρόντιζαν τα παιδιά, ετοίμαζαν το φαγητό (συνήθως χοντρός χυλός από κριθάρι, σύκα, ελιές και λίγο τυρί), και επόπτευαν τους δούλους. Δεν συμμετείχαν σε δημόσιες διαδικασίες, εκτός από τις μεγάλες γιορτές, όπως τα Παναθήναια.
Το μεσημέρι, η Αθήνα γέμιζε φωνές, σκόνη και ιδρώτα. Δεν υπήρχε μεσημεριανή σιέστα, αλλά υπήρχε βαριά σκιά κάτω από τις στοές, όπου οι φιλόσοφοι, οι ρήτορες και οι τεχνίτες έβρισκαν ανάπαυση. Οι πιο εύποροι πήγαιναν στα γυμνάσια — όχι μόνο για γυμναστική, αλλά για κουβέντα. Εκεί, στους κήπους της Ακαδημίας ή του Λυκείου, γεννήθηκαν ιδέες που άλλαξαν τον κόσμο.
Το βράδυ ερχόταν χωρίς φως. Μόνο λύχνους με λάδι, φλόγες που τρεμόπαιζαν και έντομα που πετούσαν γύρω τους. Τα παιδιά κοιμόντουσαν νωρίς. Οι μεγάλοι μαζεύονταν σε συμπόσια. Λίγο κρασί, πολύ κουβέντα, και κάποιες φορές μουσική με λύρα ή αυλό. Δεν έτρωγαν όλοι στο ίδιο τραπέζι. Οι γυναίκες (εκτός αν ήταν εταίρες) δεν συμμετείχαν. Η κοινωνία ήταν αυστηρά διαχωρισμένη.
Η μέρα τελείωνε όπως άρχιζε: με το ρυθμό της φύσης. Δεν υπήρχε νυχτερινή ζωή, μόνο σκοτάδι, σιωπή και το κάλεσμα του αύριο. Μιας ακόμα μέρας που, για τους Αθηναίους, σήμαινε συμμετοχή στο δημόσιο βίο, προσευχή στους θεούς και απλή επιβίωση.
Γρηγόρης Κεντητός
Γράφω για πράγματα που με συναρπάζουν, αλλά φροντίζω πάντα να τα ερευνώ σαν να τα μελετούσα για πρώτη φορά. Αναζητώ τη σύνδεση ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, το ανθρώπινο μέσα στο ακαδημαϊκό, και τη γνώση που μπορεί να μεταφερθεί με τρόπο απλό, ακριβή και ζωντανό. Είτε πρόκειται για έναν αρχαίο πόλεμο είτε για ένα φαινόμενο της εποχής μας, στηρίζομαι πάντα σε πρωτογενές υλικό, πραγματικές πηγές και σοβαρή τεκμηρίωση. Θέλω κάθε κείμενο να αξίζει τον χρόνο του αναγνώστη — και τον δικό μου.
για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
