MUST READ

Αγαθάγγελος, το βιβλίο που γέμισε ελπίδα τους υπόδουλους Έλληνες και έλεγε ότι το ξανθό γένος θα μας έφερνε πίσω την Πόλη

Το 1750 κυκλοφόρησε ένα ψευδοπροφητικό βιβλίο που γέμισε ελπίδα τους σκλαβωμένους Έλληνες. Ο «Αγαθάγγελος» υποσχόταν ότι το ξανθό γένος θα έφερνε πίσω την Πόλη.
Αγαθάγγελος, το βιβλίο που γέμισε ελπίδα τους υπόδουλους Έλληνες και έλεγε ότι το ξανθό γένος θα μας έφερνε πίσω την Πόλη

Στις αρχές του 1750, κυκλοφόρησε ένα κείμενο που δεν έμοιαζε με κανένα άλλο. Δεν ήταν ιστορία, ούτε φιλοσοφία, ούτε προσευχητάρι. Ήταν ένα προσωνύμιο, ένα ψευδοπροφητικό σύγγραμμα με τίτλο «Αγαθάγγελος» — και ήταν ακριβώς ό,τι είχαν ανάγκη να διαβάσουν οι υπόδουλοι Έλληνες: ελπίδα.

Ο συγγραφέας του ήταν ο Θεόκλητος Πολυείδης, αρχιμανδρίτης του Αγίου Όρους, πολυμαθής και ταξιδεμένος στην Ευρώπη. Υποστήριζε πως το κείμενο ήταν απλώς «μετάφραση» μιας αποκάλυψης που είδε το 1279 ένας Ρόδιος ιερομόναχος στη Μεσσήνη της Σικελίας, ο Ιερώνυμος Αγαθάγγελος. Η προφητεία του έλεγε ότι μια μέρα το ξανθό γένος θα νικούσε τους Οθωμανούς και θα χάριζε την Πόλη πίσω στους Έλληνες.

Το «ξανθόν γένος» ταυτίστηκε αμέσως με τους Ορθοδόξους Ρώσους, που οι Έλληνες τους θεωρούσαν φυσικούς συμμάχους λόγω κοινής πίστης. Οι ρωσοτουρκικές συγκρούσεις του 18ου αιώνα φούντωσαν την προσμονή: οι σκλαβωμένοι Έλληνες περίμεναν πως οι Ρώσοι θα ανέβαιναν μέχρι την Πόλη, θα την έπαιρναν από τους Τούρκους και θα την παρέδιδαν στους απογόνους του Βυζαντίου.

Το βιβλίο πέρασε από χίλια χέρια, από σπηλιές και μοναστήρια μέχρι καφενεία και χαμηλόφωνα σαλόνια. Ο Ρήγας Φεραίος το ανατύπωσε το 1795 στη Βιέννη, αλλά φρόντισε να το προσαρμόσει στην εποχή: τότε, δεν ήταν οι Ρώσοι, αλλά ο Ναπολέων που ενσάρκωνε την ελπίδα. Όταν επανεκδόθηκε το 1838 στην Ερμούπολη και την Αθήνα, φαινόταν να υπαινίσσεται στήριξη στο νεαρό βασιλιά Όθωνα και στη Μεγάλη Ιδέα.

Η προφητεία δεν πέθανε με το νέο ελληνικό κράτος. Αντίθετα, ανασύρθηκε ξανά και ξανά, όπως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κύπρο, όπου πολλοί την ερμήνευσαν ως στήριξη των Γερμανών. Όταν οι Γερμανοί ηττήθηκαν, οι πιστοί του Αγαθάγγελου άλλαξαν αφήγηση: το ξανθό γένος ήταν, τελικά, οι Ρώσοι — και όχι οι Ναζί.

Η ιδέα της απελευθέρωσης της Πόλης, με θεϊκή σφραγίδα και παγκόσμια ανατροπή, δεν ήταν απλώς ένα εθνικό παραμύθι. Ήταν μορφή αποκαλυπτικού λόγου, ένα είδος θεολογικής παρηγοριάς που εμφανίζεται σε όλο τον κόσμο όταν η ιστορία μοιάζει σκληρή. Η προσδοκία σωτηρίας, η ανάσταση μιας πατρίδας, η εκδίκηση μέσα από θεία δικαιοσύνη.

Ο «Αγαθάγγελος» δεν επιδίωκε απλώς να ενημερώσει. Ήταν βιβλίο–όπλο. Χρησιμοποιούσε τον τόνο και το ύφος των βιβλικών προφητών, με εικόνες εσχατολογικές και καταστροφές παγκόσμιες, για να αγγίξει βαθιά την ψυχή των απλών ανθρώπων που ζούσαν κάτω από την οθωμανική μπότα.

Το κείμενο δεν αντέχει σε θεολογική ή επιστημονική ανάλυση. Δεν προέβλεψε σωστά ούτε ημερομηνίες, ούτε γεγονότα. Και όμως, λειτούργησε. Γιατί δεν είχε σημασία αν ήταν αληθινό. Σημασία είχε ότι ήταν πιστευτό.

Ήταν η υπόσχεση ενός μέλλοντος που κανείς δεν μπορούσε να εγγυηθεί, αλλά όλοι χρειαζόταν να ελπίζουν.

Εγγραφείτε στα Σελίδα του του Sportime στην πλατφόρμα των Google news για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
Must Read: Ουίσκι από ούρα!

Ουίσκι από ούρα!

Κι όμως, υπάρχει επιστημονική βάση πίσω από μια θεωρία που μοιάζει αστείο στο TikTok αλλά... έχει δώσει αφορμή για σοβαρές ερωτήσεις. Ούρα διαβητικού μπορούν να γίνουν... ουίσκι;

Must Read
Must Read: Πέθανε στα 28, γιατί δεν πρόλαβε να ζήσει τίποτα απ’ όσα έγραψε στα ποιήματά της

Πέθανε στα 28, γιατί δεν πρόλαβε να ζήσει τίποτα απ’ όσα έγραψε στα ποιήματά της

Η Πολυδούρη έγραφε ποιήματα σαν να μιλούσε στον εαυτό της πριν λιποθυμήσει.

Must Read
Must Read: Το ελληνικό πλοίο που ελίχθηκε σαν ξίφος, διέλυσε τα θωρηκτά του Σουλτάνου και έγραψε τη μεγαλύτερη νίκη του Πολεμικού μας Ναυτικού

Το ελληνικό πλοίο που ελίχθηκε σαν ξίφος, διέλυσε τα θωρηκτά του Σουλτάνου και έγραψε τη μεγαλύτερη νίκη του Πολεμικού μας Ναυτικού

Ήταν μόνος του. Ο Κουντουριώτης, με τον «Αβέρωφ», ελίχθηκε ανάμεσα σε τρία τουρκικά θωρηκτά και τα φρούρια του Ελλήσποντου, και έγραψε τη μεγαλύτερη νίκη του Πολεμικού Ναυτικού.

Must Read
Must Read: Γιατί η Κακιά Σκάλα λέγεται Κακιά Σκάλα;

Γιατί η Κακιά Σκάλα λέγεται Κακιά Σκάλα;

Τη λένε Κακιά Σκάλα γιατί κάποτε ήταν πέρασμα για τον θάνατο

Must Read
Must Read: Ο Έλληνας γιατρός που πήγε στους Δελφούς για να ξαναζωντανέψει τον Απόλλωνα, αλλά άκουσε τον τελευταίο χρησμό της ιστορίας

Ο Έλληνας γιατρός που πήγε στους Δελφούς για να ξαναζωντανέψει τον Απόλλωνα, αλλά άκουσε τον τελευταίο χρησμό της ιστορίας

Ο Έλληνας γιατρός Ορειβάσιος πήγε στους Δελφούς να προσφέρει δώρα εκ μέρους του Ιουλιανού.

Must Read
Must Read: Τον αποκεφάλισαν στο ίδιο του το σπίτι. Ήταν ο πιο ισχυρός Έλληνας πριν την Επανάσταση

Τον αποκεφάλισαν στο ίδιο του το σπίτι. Ήταν ο πιο ισχυρός Έλληνας πριν την Επανάσταση

Είχε χτίσει εκκλησίες, κυνηγήσει αρματολούς και προτείνει συμμαχία με τον Ναπολέοντα. Ήταν ο μοραγιάνης της Πελοποννήσου.

Must Read
Must Read: Έγραφε μαθηματικά βιβλία στα ελληνικά για παιδιά στην Ουκρανία. Πριν 250 χρόνια.

Έγραφε μαθηματικά βιβλία στα ελληνικά για παιδιά στην Ουκρανία. Πριν 250 χρόνια.

Ήταν αρχιεπίσκοπος στη Ρωσία και έγραφε βιβλία γεωμετρίας στα ελληνικά για να μορφωθούν φτωχά παιδιά στην Ουκρανία. Πριν 250 χρόνια.

Must Read
Must Read: Ξεκίνησε από χωριό της Κοζάνης και κατέληξε στη Βιέννη, με λεφτά, όπλα και σχέδια που τον έβαλαν στο μάτι της Αυστρίας.

Ξεκίνησε από χωριό της Κοζάνης και κατέληξε στη Βιέννη, με λεφτά, όπλα και σχέδια που τον έβαλαν στο μάτι της Αυστρίας.

Γεννήθηκε σε χωριό της Κοζάνης. Πλούτισε στο Μελένικο. Κατέληξε στη Βιέννη, πλάι στον Ρήγα.

Must Read
Must Read: Αν ζούσε το 1821 θα ήταν ο Κολοκοτρώνης πριν τον Κολοκοτρώνη. Αν ζούσε σήμερα, θα τον λέγανε τρομοκράτη.

Αν ζούσε το 1821 θα ήταν ο Κολοκοτρώνης πριν τον Κολοκοτρώνη. Αν ζούσε σήμερα, θα τον λέγανε τρομοκράτη.

Ήταν αρματολός πριν το ’21, αντάρτης χωρίς σημαία, ήρωας χωρίς κράτος. Αν ζούσε σήμερα, θα τον έλεγαν τρομοκράτη.

Must Read