MUST READ

Ύβρις και Νέμεσις: Πώς η Αλαζονεία Οδηγούσε στην Τιμωρία στην Αρχαία Ελλάδα

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η ύβρις –η αλαζονική αμφισβήτηση των ορίων του ανθρώπου– οδηγούσε αναπόφευκτα στη νέμεσιν, τη θεϊκή τιμωρία που αποκαθιστούσε την τάξη.
Ύβρις και Νέμεσις: Πώς η Αλαζονεία Οδηγούσε στην Τιμωρία στην Αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα, η ιστορία δεν ήταν απλώς μια καταγραφή γεγονότων. Ήταν ένα μάθημα για το πώς ο άνθρωπος πρέπει να ζει, πού βρίσκονται τα όριά του και τι τον περιμένει αν τα ξεπεράσει. Ανάμεσα στις πιο ισχυρές έννοιες που καθόριζαν τη σχέση του ανθρώπου με το θείο και το πεπρωμένο, η ύβρις και η νέμεσις ξεχώριζαν ως αλληλένδετες δυνάμεις. Η ύβρις, η αλαζονική πρόκληση απέναντι στους θεούς, ήταν η αρχή της πτώσης. Και η νέμεσις, η θεϊκή τιμωρία, ήταν η αναπόφευκτη κατάληξη.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο κόσμος κυβερνάται από μια τάξη, μια ισορροπία που πρέπει να διατηρείται. Ο άνθρωπος είχε τη θέση του, και οι θεοί τη δική τους. Όποιος ξεπερνούσε τα όρια του, έπεφτε θύμα της ίδιας του της αλαζονείας. Στις τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, η ύβρις είναι το αμάρτημα που οδηγεί σε καταστροφή, και η νέμεσις έρχεται πάντα, είτε με τη μορφή της θείας οργής, είτε μέσα από την ίδια την ανθρώπινη αδυναμία.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο μύθος του βασιλιά Κρέοντα στην “Αντιγόνη” του Σοφοκλή. Ο Κρέων, γεμάτος αλαζονεία, αγνοεί τους θείους νόμους και απαγορεύει την ταφή του Πολυνείκη. Η ύβρις του δεν είναι μόνο απέναντι στους θεούς, αλλά και απέναντι στην ίδια την ηθική τάξη. Η νέμεσις έρχεται αργά αλλά αδυσώπητα: η οικογένειά του καταστρέφεται, και ο ίδιος μένει μόνος, καταρρακωμένος.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Ξέρξης, ο βασιλιάς των Περσών, όπως περιγράφεται στις “Πέρσες” του Αισχύλου. Ο Ξέρξης διαπράττει ύβρη, επιχειρώντας να υποτάξει την Ελλάδα και να διαβεί τον Ελλήσποντο, σαν να μπορεί να δαμάσει τη φύση. Η νέμεσις έρχεται με τη συντριπτική ήττα του στη Σαλαμίνα.

Ακόμη και στον μύθο του Ίκαρου, η ύβρις βρίσκεται στον νεαρό που, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του πατέρα του, πετάει πολύ κοντά στον ήλιο, πιστεύοντας ότι μπορεί να ξεπεράσει τα ανθρώπινα όρια. Η πτώση του στη θάλασσα είναι η νέμεσις που έρχεται ακριβώς τη στιγμή που πιστεύει ότι έχει φτάσει πιο ψηλά από κάθε άλλον άνθρωπο.

Η ύβρις, όμως, δεν τιμωρούνταν πάντα με άμεση θεϊκή παρέμβαση. Συχνά, οι ίδιοι οι άνθρωποι κατέστρεφαν τον εαυτό τους μέσα από την αλαζονεία τους. Ο Οιδίποδας, αγνοώντας την προφητεία και πιστεύοντας ότι μπορεί να ξεφύγει από τη μοίρα του, γίνεται ο ίδιος ο φορέας της καταστροφής του. Η νέμεσις έρχεται όχι από τους θεούς, αλλά από την ίδια την αλήθεια που προσπαθούσε να αποφύγει.

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν έβλεπαν την ύβρη και τη νέμεση απλώς ως τιμωρία, αλλά ως έναν αναπόφευκτο νόμο της ζωής. Ο άνθρωπος που δεν σέβεται τα όρια του γίνεται έρμαιο των πράξεών του. Το μήνυμα είναι σαφές: όποιος ξεχνά τη θέση του στο σύμπαν, όποιος πιστεύει ότι μπορεί να σταθεί πάνω από τους άλλους, πάνω από τους θεούς ή τη φύση, είναι καταδικασμένος να πέσει.

Και αυτός ο φόβος της ύβρεως δεν ήταν απλώς ένας μύθος. Ήταν ένας τρόπος να κατανοήσουν οι άνθρωποι την αδυναμία τους μπροστά στο απέραντο και το ανεξέλεγκτο της ζωής. Γιατί, στο τέλος, η ύβρις δεν ήταν ποτέ πραγματικά απέναντι στους θεούς. Ήταν απέναντι στον ίδιο τον άνθρωπο. Και η νέμεσις δεν ήταν εκδίκηση. Ήταν η αποκατάσταση της ισορροπίας.

Εγγραφείτε στα Σελίδα του του Sportime στην πλατφόρμα των Google news για άμεση κι έγκυρη ενημέρωση.
Must Read: Το ποδοσφαιρικό γήπεδο που πρόδωσε τη μυστική βάση των Σοβιετικών στην Κούβα

Το ποδοσφαιρικό γήπεδο που πρόδωσε τη μυστική βάση των Σοβιετικών στην Κούβα

Ένα γήπεδο ποδοσφαίρου στην Κούβα αποκάλυψε την ύπαρξη σοβιετικής βάσης και πυροδότησε κρίση που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε νέο Ψυχρό Πόλεμο.

Must Read
Must Read: Ο ναός στην Πλάκα που ίσως χτίστηκε από πρίγκιπα πάνω σε ερείπια αρχαίου ιερού και βρέθηκε μέσα του χαραγμένο το όνομά του

Ο ναός στην Πλάκα που ίσως χτίστηκε από πρίγκιπα πάνω σε ερείπια αρχαίου ιερού και βρέθηκε μέσα του χαραγμένο το όνομά του

Κρυμμένος στην Πλάκα, ο Άγιος Νικόλαος Ραγκαβά φέρει το όνομα πρίγκιπα στον τρούλο του και ίσως χτίστηκε πάνω σε αρχαίο ιερό.

Must Read
Must Read: Ο γιατρός που πρώτος έφερε την ποίηση στην Ιατρική και πέθανε με μια κλωτσιά αλόγου

Ο γιατρός που πρώτος έφερε την ποίηση στην Ιατρική και πέθανε με μια κλωτσιά αλόγου

Έγραψε ποιήματα για τη φλεβοτομία, αγωνίστηκε για την υγεία των φτωχών και πέθανε στον δρόμο για να σώσει έναν ασθενή.

Must Read
Must Read: Ο βασιλιάς που νικήθηκε, εξορίστηκε, συγχώρεσε, επέστρεψε, και πέθανε έφιππος σαν Μακεδόνας

Ο βασιλιάς που νικήθηκε, εξορίστηκε, συγχώρεσε, επέστρεψε, και πέθανε έφιππος σαν Μακεδόνας

Έχασε τον θρόνο, πήγε εξορία στη Ρώμη, συγχώρεσε τον προδότη αδερφό του, και πέθανε σαν στρατηγός της Μακεδονίας.

Must Read
Must Read: Κατέγραψε την αρχαία Ελλάδα με το χέρι, χωρίς GPS πριν 600 χρόνια. Τον έλεγαν Κυριάκο

Κατέγραψε την αρχαία Ελλάδα με το χέρι, χωρίς GPS πριν 600 χρόνια. Τον έλεγαν Κυριάκο

Πριν υπάρξει αρχαιολογία, ένας Ιταλός κατέγραψε με το χέρι ναούς και επιγραφές στην Ελλάδα. Τον έλεγαν Κυριάκο.

Must Read
Must Read: Ένας Ισπανός περιηγητής είδε την Κωνσταντινούπολη λίγο πριν πέσει. Κι έγραψε τα πάντα

Ένας Ισπανός περιηγητής είδε την Κωνσταντινούπολη λίγο πριν πέσει. Κι έγραψε τα πάντα

Το 1437, ο Πέρο Ταφούρ μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και περιέγραψε μια πόλη που είχε χάσει το φως της. Ο βασιλιάς χωρίς στρατό, οι Βενετοί και οι Γενουάτες σε πόλεμο μεταξύ τους, κι εκείνος στο Παλάτι να βλέπει τους τελευταίους τίτλους να κλείνουν πίσω του

Must Read
Must Read: Έτσι ήταν η Πάτρα, η Θήβα και οι Δελφοί το 1676. Μια Ελλάδα με ναύτες, μοναχούς και αρχαία που κάπνιζαν οι βοσκοί.

Έτσι ήταν η Πάτρα, η Θήβα και οι Δελφοί το 1676. Μια Ελλάδα με ναύτες, μοναχούς και αρχαία που κάπνιζαν οι βοσκοί.

Ο Γάλλος περιηγητής του 1676 καταγράφει μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια. Πάτρα, Θήβα, Δελφοί και χωριά χτισμένα πάνω σε ναούς.

Must Read
Must Read: Οι Harlem Hellfighters που ξεχώρισαν για το θάρρος και την αντοχή τους στο πεδίο της μάχης

Οι Harlem Hellfighters που ξεχώρισαν για το θάρρος και την αντοχή τους στο πεδίο της μάχης

Οι Γερμανοί τους ονόμασαν "Hellfighters", λόγω της σκληρότητάς τους στη μάχη.

Must Read
Must Read: Ο πιο αδικοχαμένος νους της θεωρητικής φυσικής, ήταν ο πρώτος που μίλησε για μποζόνια, για ρενομιοποίηση, για την κβαντική ηλεκτροδυναμική

Ο πιο αδικοχαμένος νους της θεωρητικής φυσικής, ήταν ο πρώτος που μίλησε για μποζόνια, για ρενομιοποίηση, για την κβαντική ηλεκτροδυναμική

Ήταν ο πρώτος που προέβλεψε μποζόνια και ρενομιοποίηση, αλλά οι εργασίες του αγνοήθηκαν.

Must Read