Ο Έλληνας φιλόσοφος που κατάλαβε πρώτος ότι το σύμπαν είναι άπειρο και το απέδειξε με ένα ακόντιο

Κάπου γύρω στο 400 π.Χ., στην πόλη Τάραντας της Μεγάλης Ελλάδας, ένας Έλληνας φιλόσοφος ονόματι Αρχύτας τόλμησε να φανταστεί κάτι που ούτε οι θεοί του Ολύμπου δεν είχαν αρθρώσει: ότι το σύμπαν δεν έχει τέλος. Δεν βασίστηκε σε κάποιον θεό ή θεόρατο μύθο. Ούτε σε τελετουργίες ή χρησμούς. Βασίστηκε σε κάτι πιο απλό και πιο δυνατό: ένα ακόντιο.

Ο Αρχύτας, μαθηματικός, πολιτικός και μαθητής των Πυθαγορείων, έθεσε ένα από τα πιο εμβληματικά φιλοσοφικά ερωτήματα: Αν κάποιος φτάσει στο τέλος του σύμπαντος, και σταθεί στο απόλυτο σύνορο, μπορεί να απλώσει το χέρι του; Μπορεί να πετάξει ένα ακόντιο πιο πέρα; Αν μπορεί, τότε το σύμπαν δεν τελειώνει. Αν δεν μπορεί, τότε κάτι υπάρχει εκεί που το εμποδίζει, άρα πάλι το σύμπαν συνεχίζεται. Άρα, είτε έτσι είτε αλλιώς, το σύμπαν δεν έχει τέλος.

Περίπου τέσσερις αιώνες αργότερα, ο Ρωμαίος φιλόσοφος Λουκρήτιος θα επαναλάβει το ίδιο ερώτημα. Όμως δεν ήταν ο πρώτος. Το ξεκίνημα είχε γίνει στην ελληνική Δύση, από έναν άντρα που κάποτε κατασκεύασε και μια ιπτάμενη μηχανή με ατμό. Ναι, ο Αρχύτας ήταν και αυτός που λένε ότι πέταξε με ένα ξύλινο μηχανικό περιστέρι.

Η σκέψη του για το άπειρο σύμπαν ήταν πιο μπροστά απ’ την εποχή του, και επί της ουσίας δεν θα αντικρουστεί με σοβαρά επιχειρήματα παρά μόνο χιλιάδες χρόνια μετά, όταν πια η σύγχρονη κοσμολογία θα καταρρίψει το μοντέλο του πεπερασμένου κόσμου με ουρανούς και στερεώματα.

Το πείραμα του Αρχύτα είναι ακόμα και σήμερα ένα από τα πιο εμβληματικά της φιλοσοφίας. Όχι μόνο για το συμπέρασμά του, αλλά για τη δύναμη του ερωτήματος. Όταν δεν ξέρεις τι υπάρχει, ρώτα αν μπορείς να πετάξεις ένα ακόντιο εκεί. Αν ναι, έχεις δρόμο ακόμα.